Książki na lato i wakacje 2021
Czym jest powieść dystopijna czyli dystopia
Dystopia to utwór fabularny z dziedziny literatury fantastycznonaukowej, przedstawiający czarną wizję przyszłości, wewnętrznie spójną i wynikającą z krytycznej obserwacji otaczającej autora sytuacji społecznej. Dystopia przyjmuje pesymistyczny osąd zastanego świata, fantastyczna wizja jest zazwyczaj jego hiperboliczną konstatacją, negującą możliwość odmiany w przyszłości zastanego stanu rzeczy.
Powieść dystopijna jako gatunek fikcji spekulatywnej eksploruje struktury społeczne i polityczne. Utopijna fikcja ukazuje scenerię zgodną z etosem autora, mającą różne atrybuty innej rzeczywistości, która ma przemawiać do czytelników. Dystopijna fikcja oferuje coś przeciwnego: przedstawienie scenerii, która całkowicie nie zgadza się z etosem autora. Niektóre powieści łączą oba gatunki, często jako metafora różnych kierunków, które ludzkość może obrać w zależności od swoich wyborów, kończąc na jednej z dwóch możliwych przyszłości. Zarówno utopie, jak i dystopie są powszechnie spotykane w science fiction i innych rodzajach spekulatywnej fikcji.
Ponad 400 utopijnych dzieł w języku angielskim zostało opublikowanych przed rokiem 1900, a ponad tysiąc innych ukazało się w XX wieku. Wzrost ten jest częściowo związany ze wzrostem popularności gatunku fiction, science fiction i bardziej ogólnie Young Adult fiction, ale także ze zmianami społecznymi na większą skalę, które przyniosły świadomość większych problemów społecznych lub globalnych, takich jak technologia, zmiana klimatu i rosnąca populacja ludzka. Niektóre z tych trendów stworzyły odrębne podgatunki, takie jak ekotopia, fikcja klimatyczna, dystopijne powieści Young Adult czy feministyczne powieści dystopijne.
Dystopia to społeczeństwo charakteryzujące się skupieniem się na tym, co jest sprzeczne z etosem autora, takim jak masowe ubóstwo, publiczna nieufność i podejrzliwość, państwo policyjne czy ucisk. Większość autorów dystopii bada co najmniej jeden powód, dla którego tak się dzieje, często jako analogię do podobnych problemów w prawdziwym świecie. Literatura dystopijna jest używana w celu „dostarczenia świeżego spojrzenia na problematyczne praktyki społeczne i polityczne, które w innym przypadku mogłyby zostać uznane za oczywiste lub uznane za naturalne i nieuniknione”. Niektóre dystopie twierdzą, że są utopiami. “Erewhon” Samuela Butlera może być postrzegany jako dystopia ze względu na sposób, w jaki chorzy są karani jako przestępcy, a złodzieje są „leczeni” w szpitalach, co mieszkańcy Erewhonu uważają za naturalne i słuszne, tj. Utopijne (jak wyszydzono w Kandydacie Woltera).
Powieść dystopijna jako gatunek fikcji spekulatywnej eksploruje struktury społeczne i polityczne. Utopijna fikcja ukazuje scenerię zgodną z etosem autora, mającą różne atrybuty innej rzeczywistości, która ma przemawiać do czytelników. Dystopijna fikcja oferuje coś przeciwnego: przedstawienie scenerii, która całkowicie nie zgadza się z etosem autora. Niektóre powieści łączą oba gatunki, często jako metafora różnych kierunków, które ludzkość może obrać w zależności od swoich wyborów, kończąc na jednej z dwóch możliwych przyszłości. Zarówno utopie, jak i dystopie są powszechnie spotykane w science fiction i innych rodzajach spekulatywnej fikcji.
Ponad 400 utopijnych dzieł w języku angielskim zostało opublikowanych przed rokiem 1900, a ponad tysiąc innych ukazało się w XX wieku. Wzrost ten jest częściowo związany ze wzrostem popularności gatunku fiction, science fiction i bardziej ogólnie Young Adult fiction, ale także ze zmianami społecznymi na większą skalę, które przyniosły świadomość większych problemów społecznych lub globalnych, takich jak technologia, zmiana klimatu i rosnąca populacja ludzka. Niektóre z tych trendów stworzyły odrębne podgatunki, takie jak ekotopia, fikcja klimatyczna, dystopijne powieści Young Adult czy feministyczne powieści dystopijne.
Dystopia to społeczeństwo charakteryzujące się skupieniem się na tym, co jest sprzeczne z etosem autora, takim jak masowe ubóstwo, publiczna nieufność i podejrzliwość, państwo policyjne czy ucisk. Większość autorów dystopii bada co najmniej jeden powód, dla którego tak się dzieje, często jako analogię do podobnych problemów w prawdziwym świecie. Literatura dystopijna jest używana w celu „dostarczenia świeżego spojrzenia na problematyczne praktyki społeczne i polityczne, które w innym przypadku mogłyby zostać uznane za oczywiste lub uznane za naturalne i nieuniknione”. Niektóre dystopie twierdzą, że są utopiami. “Erewhon” Samuela Butlera może być postrzegany jako dystopia ze względu na sposób, w jaki chorzy są karani jako przestępcy, a złodzieje są „leczeni” w szpitalach, co mieszkańcy Erewhonu uważają za naturalne i słuszne, tj. Utopijne (jak wyszydzono w Kandydacie Woltera).
1. "Imperium Dzieci" - Marta Sokołowska
Imperium Dzieci to powieść dystopijna polskiej autorki Marty Sokołowskiej wydana w 2021 roku w wydawnictwie Biuro Literackie.
Podstawowymi wartościami Imperium Dzieci są dobro i szczęście najmłodszych. W podzielonym hierarchicznie społeczeństwie o upragnionego potomka stara się B-Maria – jedna z niewielu osób gotowych podjąć nierówną walkę z systemem. Czy jednak warto
zmieniać świat, w którym dzieci nie cierpią? Jak daleko sięgają terytoria tyranii i czy troska o najsłabszych usprawiedliwia fanatyzm oraz przemoc? W dystopijnej powieści Marta Sokołowska zadaje pytania, które okazują się szczególnie aktualne w naszym tu i teraz.
Książka otrzymała Nagrodę Kraków Miasto Literatury UNESCO oraz zwyciężyła w projekcie „Debiuty Prozą” organizowanym przez Biuro Literackie.
Podstawowymi wartościami Imperium Dzieci są dobro i szczęście najmłodszych. W podzielonym hierarchicznie społeczeństwie o upragnionego potomka stara się B-Maria – jedna z niewielu osób gotowych podjąć nierówną walkę z systemem. Czy jednak warto
zmieniać świat, w którym dzieci nie cierpią? Jak daleko sięgają terytoria tyranii i czy troska o najsłabszych usprawiedliwia fanatyzm oraz przemoc? W dystopijnej powieści Marta Sokołowska zadaje pytania, które okazują się szczególnie aktualne w naszym tu i teraz.
Książka otrzymała Nagrodę Kraków Miasto Literatury UNESCO oraz zwyciężyła w projekcie „Debiuty Prozą” organizowanym przez Biuro Literackie.
2. "Opowieść podręcznej - Margaret Atwood
Opowieść podręcznej (ang. The Handmaid’s Tale) to powieść kanadyjskiej pisarki Margaret Atwood wydana w 1985 w Toronto w wydawnictwie „McClelland & Stewart”.
Antyutopia utrzymana w konwencji socjologicznej fantastyki naukowej, której akcja toczy się w nieodległej przyszłości w Stanach Zjednoczonych. Książka zdobyła pierwszą w historii Nagrodę im. Arthura C. Clarke’a za najlepszą powieść science fiction opublikowaną w Wielkiej Brytanii. Powieść, feministyczna w wymowie, wiązana jest przez krytyków z reakcją na rządy Ronalda Reagana, republikańskiego prezydenta USA, kiedy to próbowano ograniczyć procesy emancypacyjne. Utwór jest studium psychologicznym młodej kobiety postawionej w ekstremalnej sytuacji życiowej.
Fabuła powieści osadzona jest w niedalekiej przyszłości w Republice Gileadzkiej – państwie powstałym na terenach obecnych Stanów Zjednoczonych. Stworzone przez rasistowsko-nacjonalistyczną organizację terrorystyczną o profilu religijnym – Bank Myśli Synów Jakuba, jest ideologiczną odpowiedzią na wszechogarniającą klęskę ekologiczną, bezpłodność oraz upadek społeczeństwa. Uwięzienie i zabicie prezydenta oraz rozwiązanie Kongresu doprowadziło do upadku legalnego rządu oraz zawieszenia konstytucji. Nowa władza szybko nabrała cech religijnie nastawionej dyktatury wojskowej i zaczęła przekształcać społeczeństwo według nowych zasad, opartych przede wszystkim na Starym Testamencie. Władcy Gileadu, dosłownie odczytując słowa Biblii, hodują rzesze płodnych kobiet na reproduktorki, tytułowe „podręczne”. Podręczną otrzymuje zasłużony towarzysz, który nie może mieć potomstwa w swoim związku małżeńskim. Podczas skomplikowanego rytuału seksualnego podręczna jest zapładniana przez mężczyznę, spoczywając w ramionach jego żony.
Bohaterką powieści jest bezimienna młoda kobieta, schwytana podczas próby ucieczki do Kanady, podczas której zostaje oddzielona od męża Łukasza, a ich córka trafia w nieznane im miejsce. Bohaterka zostaje wysłana do obozu dla podręcznych, a po przeszkoleniu trafia do domu Komendanta i jego żony Sereny Joy. Poznaje tam Nicka, młodego szofera Komendanta, dzięki któremu ma szansę odzyskać utraconą wolność.
Antyutopia utrzymana w konwencji socjologicznej fantastyki naukowej, której akcja toczy się w nieodległej przyszłości w Stanach Zjednoczonych. Książka zdobyła pierwszą w historii Nagrodę im. Arthura C. Clarke’a za najlepszą powieść science fiction opublikowaną w Wielkiej Brytanii. Powieść, feministyczna w wymowie, wiązana jest przez krytyków z reakcją na rządy Ronalda Reagana, republikańskiego prezydenta USA, kiedy to próbowano ograniczyć procesy emancypacyjne. Utwór jest studium psychologicznym młodej kobiety postawionej w ekstremalnej sytuacji życiowej.
Fabuła powieści osadzona jest w niedalekiej przyszłości w Republice Gileadzkiej – państwie powstałym na terenach obecnych Stanów Zjednoczonych. Stworzone przez rasistowsko-nacjonalistyczną organizację terrorystyczną o profilu religijnym – Bank Myśli Synów Jakuba, jest ideologiczną odpowiedzią na wszechogarniającą klęskę ekologiczną, bezpłodność oraz upadek społeczeństwa. Uwięzienie i zabicie prezydenta oraz rozwiązanie Kongresu doprowadziło do upadku legalnego rządu oraz zawieszenia konstytucji. Nowa władza szybko nabrała cech religijnie nastawionej dyktatury wojskowej i zaczęła przekształcać społeczeństwo według nowych zasad, opartych przede wszystkim na Starym Testamencie. Władcy Gileadu, dosłownie odczytując słowa Biblii, hodują rzesze płodnych kobiet na reproduktorki, tytułowe „podręczne”. Podręczną otrzymuje zasłużony towarzysz, który nie może mieć potomstwa w swoim związku małżeńskim. Podczas skomplikowanego rytuału seksualnego podręczna jest zapładniana przez mężczyznę, spoczywając w ramionach jego żony.
Bohaterką powieści jest bezimienna młoda kobieta, schwytana podczas próby ucieczki do Kanady, podczas której zostaje oddzielona od męża Łukasza, a ich córka trafia w nieznane im miejsce. Bohaterka zostaje wysłana do obozu dla podręcznych, a po przeszkoleniu trafia do domu Komendanta i jego żony Sereny Joy. Poznaje tam Nicka, młodego szofera Komendanta, dzięki któremu ma szansę odzyskać utraconą wolność.
3. "Igrzyska śmierci" - Suzanne Collins
Igrzyska śmierci to powieść dla młodzieży z gatunku science-fiction napisana przez Suzanne Collins. Książka jest pierwszą z trzech części serii o tym samym tytule, druga część to W pierścieniu ogniam a trzecia część to Kosogłos.
Akcja rozgrywa się w przyszłości, w totalitarnym państwie Panem powstałym na gruzach zniszczonych licznymi katastrofami Stanów Zjednoczonych. Państwo było podzielone na Kapitol, pełniący rolę stolicy, oraz 13 otaczających go dystryktów, istniejących w celu zaspokajania potrzeb mieszkańców Kapitolu. 74 lata przed rozpoczęciem akcji książki dystrykty zbuntowały się przeciwko władzy i doprowadziły do wybuchu wojny domowej, nazywanej Mrocznymi Dniami. Władze krwawo stłumiły powstanie, a w celu zastraszenia obywateli oraz w celu zapobiegania podobnych zdarzeń w przyszłości, całkowicie zniszczono Trzynasty Dystrykt (najbardziej niebezpieczny, władający bronią atomową, choć ludność dystryktu zdołała przetrwać pod ziemią). Na pamiątkę tych wydarzeń co roku organizowane są Głodowe Igrzyska - krwawe zawody, na które każdy dystrykt ma obowiązek dostarczyć chłopaka i dziewczynę w wieku od 12 do 18 lat wyłonionych podczas tzw. dożynek. Uczestnicy, zwani trybutami, są zamykani na ogromnej arenie kontrolowanej przez Kapitol i zmuszani do walki na śmierć i życie. Nagrodą dla zwycięzcy jest luksusowy dom w Wiosce Zwycięzców i ogromna, jak na warunki dystryktu, pensja od państwa.
Główną bohaterką powieści jest Katniss Everdeen, szesnastoletnia dziewczyna wywodząca się z najbiedniejszego i najbardziej dyskryminowanego Dwunastego Dystryktu. Kiedy jej młodsza siostra, Primrose, zostaje wylosowana do udziału w igrzyskach, Katniss zgłasza się na ochotnika i zajmuje jej miejsce. Drugim trybutem zostaje Peeta Mellark, syn piekarza, który kilka lat wcześniej uratował Katniss i jej rodzinę przed śmiercią głodową. Oboje zostają przewiezieni do Kapitolu i są przygotowywani do udziału w zawodach. Pławią się w luksusie, spożywają regularne i wykwintne posiłki i trenują. W trakcie prezentacji umiejętności Peeta wyznaje, że jest zakochany w Katniss. Wspólnie z Haymitchem Abernathym - zwycięzcą jednej z poprzednich edycji igrzysk i mentorem trybutów z Dwunastego Dystryktu - postanawiają udawać zakochanych, by zapewnić sobie popularność i wsparcie sponsorów.
Akcja rozgrywa się w przyszłości, w totalitarnym państwie Panem powstałym na gruzach zniszczonych licznymi katastrofami Stanów Zjednoczonych. Państwo było podzielone na Kapitol, pełniący rolę stolicy, oraz 13 otaczających go dystryktów, istniejących w celu zaspokajania potrzeb mieszkańców Kapitolu. 74 lata przed rozpoczęciem akcji książki dystrykty zbuntowały się przeciwko władzy i doprowadziły do wybuchu wojny domowej, nazywanej Mrocznymi Dniami. Władze krwawo stłumiły powstanie, a w celu zastraszenia obywateli oraz w celu zapobiegania podobnych zdarzeń w przyszłości, całkowicie zniszczono Trzynasty Dystrykt (najbardziej niebezpieczny, władający bronią atomową, choć ludność dystryktu zdołała przetrwać pod ziemią). Na pamiątkę tych wydarzeń co roku organizowane są Głodowe Igrzyska - krwawe zawody, na które każdy dystrykt ma obowiązek dostarczyć chłopaka i dziewczynę w wieku od 12 do 18 lat wyłonionych podczas tzw. dożynek. Uczestnicy, zwani trybutami, są zamykani na ogromnej arenie kontrolowanej przez Kapitol i zmuszani do walki na śmierć i życie. Nagrodą dla zwycięzcy jest luksusowy dom w Wiosce Zwycięzców i ogromna, jak na warunki dystryktu, pensja od państwa.
Główną bohaterką powieści jest Katniss Everdeen, szesnastoletnia dziewczyna wywodząca się z najbiedniejszego i najbardziej dyskryminowanego Dwunastego Dystryktu. Kiedy jej młodsza siostra, Primrose, zostaje wylosowana do udziału w igrzyskach, Katniss zgłasza się na ochotnika i zajmuje jej miejsce. Drugim trybutem zostaje Peeta Mellark, syn piekarza, który kilka lat wcześniej uratował Katniss i jej rodzinę przed śmiercią głodową. Oboje zostają przewiezieni do Kapitolu i są przygotowywani do udziału w zawodach. Pławią się w luksusie, spożywają regularne i wykwintne posiłki i trenują. W trakcie prezentacji umiejętności Peeta wyznaje, że jest zakochany w Katniss. Wspólnie z Haymitchem Abernathym - zwycięzcą jednej z poprzednich edycji igrzysk i mentorem trybutów z Dwunastego Dystryktu - postanawiają udawać zakochanych, by zapewnić sobie popularność i wsparcie sponsorów.
4. "Niezgodna" - Veronica Roth
Niezgodna to debiutancka powieść amerykańskiej powieściopisarki Veroniki Roth. Powieść jest pierwszą z trylogii "Niezgodna", serii powieści o dystopii osadzonej w Rozbieżnym Wszechświecie. Powieść przedstawia postapokaliptyczną wersję Chicago i podąża za Beatrice "Tris" Prior, która bada swoją tożsamość w społeczeństwie, które definiuje swoich obywateli przez ich społeczne i osobowościowe powiązania z pięcioma frakcjami. U podstaw akcji i głównej fabuły skoncentrowanej na dystopii leży romantyczny wątek relacji pomiędzy Tris i jednym z jej instruktorów z frakcji Nieustraszonych, nazywanym Four.
W postapokaliptycznym Chicago ocaleni są podzieleni na pięć frakcji: Abnegacja, bezinteresowność; Amity, spokój; Szczerość, uczciwość; Nieustraszony, odwaga i Erudyta, inteligencja. Wszyscy 16-latkowie są testowani w celu określenia frakcji, która najbardziej im odpowiada, a podczas Ceremonii Wyboru wybierają własną frakcję. Ci, którzy nie ukończyli inicjacji, stają się „Bezfrakcyjni” i żyją na ulicach jako wyrzutki.
Główna bohaterka, 16-letnia Beatrice Prior, nie może dokonać wyboru przed przystąpieniem do testu. Jej niejednoznaczne wyniki testów (Abnegation, Dauntless i Erudite) oznaczyły ją jako „Niezgodną”, a administrator testu, Tori, ostrzega ją, by nigdy nikomu o tym nie mówiła. Cierpiąc z powodu swojej przyszłości, Beatrice postanawia opuścić Abnegację, swoją krew i dołączyć do Nieustraszonych. Jej brat Caleb wybiera Erudytę.
W postapokaliptycznym Chicago ocaleni są podzieleni na pięć frakcji: Abnegacja, bezinteresowność; Amity, spokój; Szczerość, uczciwość; Nieustraszony, odwaga i Erudyta, inteligencja. Wszyscy 16-latkowie są testowani w celu określenia frakcji, która najbardziej im odpowiada, a podczas Ceremonii Wyboru wybierają własną frakcję. Ci, którzy nie ukończyli inicjacji, stają się „Bezfrakcyjni” i żyją na ulicach jako wyrzutki.
Główna bohaterka, 16-letnia Beatrice Prior, nie może dokonać wyboru przed przystąpieniem do testu. Jej niejednoznaczne wyniki testów (Abnegation, Dauntless i Erudite) oznaczyły ją jako „Niezgodną”, a administrator testu, Tori, ostrzega ją, by nigdy nikomu o tym nie mówiła. Cierpiąc z powodu swojej przyszłości, Beatrice postanawia opuścić Abnegację, swoją krew i dołączyć do Nieustraszonych. Jej brat Caleb wybiera Erudytę.
5. "Droga" - Cormac McCarthy
Droga (ang. The Road) to powieść Cormaca McCarthy’ego opublikowana w 2006 roku. Utwór opowiada o podróży mężczyzny i jego małego syna poprzez postapokaliptyczny obszar dawnych Stanów Zjednoczonych.
Głównymi bohaterami są Ojciec i Chłopiec walczący o przetrwanie 10 lat po nieokreślonym, niszczycielskim kataklizmie, który zamienił Amerykę Północną w pustkowie bez roślin, zwierząt i słońca. Ludzie, którzy przetrwali kataklizm, zmuszeni są do szukania jedzenia w odpadkach lub kanibalizmu. Ojciec wraz z Chłopcem udają się w podróż na południe w nadziei, że tam będzie cieplej. Po drodze usiłują przeżyć, szukając schronienia, żywności i paliwa, starając się jednocześnie zachować człowieczeństwo.
Głównymi bohaterami są Ojciec i Chłopiec walczący o przetrwanie 10 lat po nieokreślonym, niszczycielskim kataklizmie, który zamienił Amerykę Północną w pustkowie bez roślin, zwierząt i słońca. Ludzie, którzy przetrwali kataklizm, zmuszeni są do szukania jedzenia w odpadkach lub kanibalizmu. Ojciec wraz z Chłopcem udają się w podróż na południe w nadziei, że tam będzie cieplej. Po drodze usiłują przeżyć, szukając schronienia, żywności i paliwa, starając się jednocześnie zachować człowieczeństwo.
6. "Miasto i miasto" - China Miéville
Miasto i miasto (ang. The City & The City) to powieść angielskiego pisarza China Miéville z pogranicza thilleru, science-fiction i weird fiction.
Miasta Besźel i Ul Qoma, położone w fikcyjnym europejskim kraju, istnieją fizycznie w tej samej przestrzeni, lecz z przyczyn historycznych wzajemnie się ignorują. Inne są budynki, języki, ludzie inaczej się ubierają, a nawet chodzą. Dostrzeganie ludzi i rzeczy należących do tego „drugiego” miasta jest uważane za najpoważniejsze przestępstwo. Inspektor Tyador Borlú z Brygady Najpoważniejszych Zbrodni w Besźel bada morderstwo Mahalii Geary, zagranicznej studentki, znalezionej na ulicy ze zniekształconą twarzą. Wkrótce dowiaduje się, że ofiara była zamieszana w polityczne i kulturowe zawirowania między Besźel i Ul Qoma. Śledztwo zaczyna się w Besźel, potem przenosi się Ul Qomy, a ostatecznie doprowadza śledczego do zmierzenia się z legendą Orciny, trzeciego miasta ponoć istniejącego gdzieś między Besźel i Ul Qoma.
Miasta Besźel i Ul Qoma, położone w fikcyjnym europejskim kraju, istnieją fizycznie w tej samej przestrzeni, lecz z przyczyn historycznych wzajemnie się ignorują. Inne są budynki, języki, ludzie inaczej się ubierają, a nawet chodzą. Dostrzeganie ludzi i rzeczy należących do tego „drugiego” miasta jest uważane za najpoważniejsze przestępstwo. Inspektor Tyador Borlú z Brygady Najpoważniejszych Zbrodni w Besźel bada morderstwo Mahalii Geary, zagranicznej studentki, znalezionej na ulicy ze zniekształconą twarzą. Wkrótce dowiaduje się, że ofiara była zamieszana w polityczne i kulturowe zawirowania między Besźel i Ul Qoma. Śledztwo zaczyna się w Besźel, potem przenosi się Ul Qomy, a ostatecznie doprowadza śledczego do zmierzenia się z legendą Orciny, trzeciego miasta ponoć istniejącego gdzieś między Besźel i Ul Qoma.
7. "Więzień labiryntu" - James Dashner
Więzień labiryntu to pierwszy tom dystopijnej trylogii amerykańskiego autora Jamesa Dashnera.
Thomas budzi się w metalowej windzie, która prowadzi go do Strefy. Nie pamięta, kim jest ani jak się tam dostał. Stopniowo odkrywa, że Polana jest prowadzona przez dwóch chłopców: Alby'ego, przywódcę i Newta, drugiego dowódcę, którzy utrzymują porządek, egzekwując proste, ale skuteczne zasady. Skrzynia windy wychodzi spod ziemi raz w tygodniu i dostarcza nową żywność, narzędzia, lekarstwa, a czasem broń. Każdego miesiąca nowy chłopiec, który nie pamięta niczego poza jego imieniem, znajduje się w tej skrzyni z windą.
Polanę otacza kwadrat o ścianach o wysokości czterech mil wykonanych z betonu. W ścianach są otwory, które co noc zasuwają się jak drzwi. Za ścianami znajduje się Labirynt, labirynt wysokich betonowych ścian pokrytych bluszczem, który zmienia się każdego dnia. Labirynt jest domem dla dziwnych, śmiercionośnych stworzeń, zwanych Bóldożercami. Niewiele o nich wiadomo. Streferzy starają się pozostać przy życiu, a także „rozwiązać” Labirynt, wyznaczając „biegaczy”, aby przebiegli przez niego tak szybko, jak to możliwe, podczas gdy śledzą ruchy ścian i próbują znaleźć wyjście do ucieczki.
Thomas budzi się w metalowej windzie, która prowadzi go do Strefy. Nie pamięta, kim jest ani jak się tam dostał. Stopniowo odkrywa, że Polana jest prowadzona przez dwóch chłopców: Alby'ego, przywódcę i Newta, drugiego dowódcę, którzy utrzymują porządek, egzekwując proste, ale skuteczne zasady. Skrzynia windy wychodzi spod ziemi raz w tygodniu i dostarcza nową żywność, narzędzia, lekarstwa, a czasem broń. Każdego miesiąca nowy chłopiec, który nie pamięta niczego poza jego imieniem, znajduje się w tej skrzyni z windą.
Polanę otacza kwadrat o ścianach o wysokości czterech mil wykonanych z betonu. W ścianach są otwory, które co noc zasuwają się jak drzwi. Za ścianami znajduje się Labirynt, labirynt wysokich betonowych ścian pokrytych bluszczem, który zmienia się każdego dnia. Labirynt jest domem dla dziwnych, śmiercionośnych stworzeń, zwanych Bóldożercami. Niewiele o nich wiadomo. Streferzy starają się pozostać przy życiu, a także „rozwiązać” Labirynt, wyznaczając „biegaczy”, aby przebiegli przez niego tak szybko, jak to możliwe, podczas gdy śledzą ruchy ścian i próbują znaleźć wyjście do ucieczki.
8. "Uległość' - Michel Houellebecq
Uległość to dystopijna powieść autorstwa francuskiego pisarza Michela Houellebecqa z elementami fikcji politycznej. Akcja powieści toczy się w 2022 roku, gdzie prezydentem zostaje muzułmanin Mohammed Ben Abbes należący do Bractwa Muzułmańskiego, który zamienia Francję w kraj wyznaniowy. Ben-Abbes wygrywa wybory i zostaje prezydentem Francji. Pacyfikuje kraj i wprowadza gruntowne zmiany w prawie francuskim, prywatyzując Sorbonę, a tym samym zwalniając François z pełną emeryturą, ponieważ teraz tylko muzułmanie mogą tam uczyć. Kończy także równość płci, pozwalając na poligamię. Kilku gorszych intelektualnie kolegów François, po przejściu na islam, znajduje dobrą pracę i zawiera aranżowane małżeństwa z atrakcyjnymi młodymi żonami. Nowy prezydent prowadzi kampanię na rzecz rozszerzenia Unii Europejskiej o Afrykę Północną w celu uczynienia z niej nowego Cesarstwa Rzymskiego, na czele z teraz zislamizowaną Francją.
9. "Człowiek z Wysokiego Zamku" - Philip K. Dick
Człowiek z Wysokiego Zamku to powieść science fiction Philipa K. Dicka. Dzieło należy do gatunku historia alternatywna. W powieści przeplatają się trzy równoległe światy: świat powieści Dicka, świat stworzony przez występującego w książce pisarza – Hawthorne’a Abendsena (autora Utyje szarańcza) – oraz – przez chwilę – nasz świat.
Akcja powieści rozgrywa się w drugiej połowie XX wieku alternatywnego świata na Zachodnim Wybrzeżu w Stanach Zjednoczonych. Po przegranej drugiej wojnie światowej ta część Ameryki znalazła się w japońskiej strefie wpływów politycznych. Świat rządzony jest przez zwycięskie państwa Osi, natomiast przedstawiciele podbitych narodów w większości pełnią rolę służących. USA znajdują się częściowo pod okupacją niemiecko-japońską, środkowe Stany są strefą buforową, zależną od obu mocarstw. Europa i Afryka zostały podbite przez Rzeszę, a Rosjanie (i inni Słowianie) zepchnięci za Kaukaz. Popularna (choć zakazana w Rzeszy) książka Abendsena Utyje szarańcza (w oryg. The Grasshopper Lies Heavy, tytuł pochodzi z księgi Koheleta) przedstawia alternatywną historię świata, w której państwa Osi przegrały (w roku 1948), Roosevelt nie wystartował po raz trzeci w wyborach, Churchill nadal (w roku 1962) rządzi Wielką Brytanią, a USA utrzymują stosunki handlowe z Chinami Czang Kaj-szeka.
Akcja powieści rozgrywa się w drugiej połowie XX wieku alternatywnego świata na Zachodnim Wybrzeżu w Stanach Zjednoczonych. Po przegranej drugiej wojnie światowej ta część Ameryki znalazła się w japońskiej strefie wpływów politycznych. Świat rządzony jest przez zwycięskie państwa Osi, natomiast przedstawiciele podbitych narodów w większości pełnią rolę służących. USA znajdują się częściowo pod okupacją niemiecko-japońską, środkowe Stany są strefą buforową, zależną od obu mocarstw. Europa i Afryka zostały podbite przez Rzeszę, a Rosjanie (i inni Słowianie) zepchnięci za Kaukaz. Popularna (choć zakazana w Rzeszy) książka Abendsena Utyje szarańcza (w oryg. The Grasshopper Lies Heavy, tytuł pochodzi z księgi Koheleta) przedstawia alternatywną historię świata, w której państwa Osi przegrały (w roku 1948), Roosevelt nie wystartował po raz trzeci w wyborach, Churchill nadal (w roku 1962) rządzi Wielką Brytanią, a USA utrzymują stosunki handlowe z Chinami Czang Kaj-szeka.
10. "Podziemny krąg" - Chuck Palahniuk
Podziemny krąg to powieść amerykańskiego autora Chucka Palahniuka. Fabuła koncentruje się wokół bezimiennego narratora, który toczy walkę ze swoim (stale rosnącym) dyskomfortem, wywołanym przez konsumpcjonizm i wzór mężczyzny zagnieżdżony w amerykańskiej kulturze. Próbując się temu przeciwstawić, w ramach radykalnej formy psychoterapii tworzy działający w podziemiu klub walki. Książka skupia się na bezimiennym narratorze, który nienawidzi swojej pracy i swojego życia. Pracuje on dla, również nienazwanej, firmy motoryzacyjnej. Jego zadanie polega na stosowaniu wzoru (liczba samochodów w obiegu razy prawdopodobieństwo wypadku razy średni koszt ugody pozasądowej), który mówi jego pracodawcy, czy wycofanie z rynku danego modelu będzie tańsze, czy droższe od (obiektywnie nieuczciwego) zatajenia wady fabrycznej. W tym samym czasie zaczyna być coraz bardziej zawiedziony propagowanym przez media konsumpcyjnym stylem życia, który pochłonął jego życie, zmuszając go do identyfikowania siebie z meblami, ubraniami i innymi posiadanymi przedmiotami. Związane z tym niezadowolenie połączone z jego służbowymi podróżami pomiędzy strefami czasowymi spowodowało, że zaczął cierpieć na chroniczną bezsenność.
11. "Ubik" - Philip K. Dick
Ubik to powieść science fiction autorstwa Philipa K. Dicka. Akcja powieści dzieje się w Federacji Północnoamerykańskiej, w futurystycznej wersji roku 1992, gdzie technika jest tak zaawansowana, że pozwala cywilom latać na Księżyc, a zdolności psioniczne są powszechnie uważane za realne. Protagonista, Joe Chip pracuje dla korporacji Glena Runcitera, zatrudniającej ludzi ze zdolnościami do blokowania pewnych paranormalnych mocy (np. antytelepatów, którzy potrafią powstrzymać telepatę przed czytaniem umysłu klienta). Mimo wysokiej pensji i dobrej pozycji w firmie (decyduje o zatrudnianiu nowych inercjałów) jest zadłużony i nieszczęśliwy. Runciter prowadzi korporację wraz ze zmarłą żoną Ellą, utrzymywaną w stanie półżycia, pozwalającym na ograniczoną komunikację ze światem.
Gdy magnat biznesowy Stanton Mick wynajmuje firmę Runcitera do ochrony jego obiektów na Księżycu przed psionikami z największej na świecie agencji Raya Hollisa, Runciter przydziela do tego zadania wszystkich dostępnych pracowników, włącznie z nowo zatrudnioną przez Joego Pat Conley, tajemniczą młodą kobietą posiadającą niezwykłą zdolność do zmieniania przeszłości.
Gdy Runciter i Chip wraz z inercjałami docierają do księżycowej bazy Micka, orientują się, że zlecenie jest pułapką, prawdopodobnie zastawioną przez Hollisa. W wybuchu ginie Runciter. Grupa pośpiesznie wraca na Ziemię, aby umieścić go w moratorium (zakładzie przechowującym półżywych ludzi). Grupa zaczyna doświadczać dziwnych zmian w sposobie upływania czasu: rzeczy takie jak mleko czy papierosy zaczynają bardzo szybko się psuć, wytwory techniki przybierają dawniejsze formy (nowoczesny samochód staje się automobilem z lat dwudziestych). Na monetach i w telewizorze pojawia się twarz Runcitera. Wiadomości, jakie wysyła sugerują, że to Runciter przeżył, a pozostali członkowie grupy leżą w moratorium. Osoby, które odłączają się od pozostałych zostają znalezione martwe, w stanie niemal całkowitego rozkładu. Otaczająca bohaterów rzeczywistość stopniowo cofa się w czasie aż do roku 1939.
Joe otrzymuje anonimowo paczkę z Ubikiem – środkiem chroniącym przed cofaniem się w czasie. Ostatecznie Joe Chip dowiaduje się, że Runciter jako jedyny przetrwał eksplozję na Księżycu, a jego wiadomości są rezultatem prób nawiązania kontaktu z półżywymi pracownikami. Cofający się świat, w którym się znajdują, jest wytworem Jory'ego Millera, półżywego, który odbiera siłę życiową innym, aby przedłużyć swoją własną egzystencję (czas półżycia jest ograniczony). Spośród bohaterów tylko Joe Chip, dzięki pomocy Elli Runciter i przysłanemu przez nią Ubikowi, pozostaje półżywy. Ella, która wkrótce reinkarnuje, prosi go, żeby zajął jej miejsce, jako doradca Glena i obrońca pozostałych półżywych. Glen Runciter znajduje kilka monet z twarzą Joe Chipa i uznaje, że to „dopiero początek”.
Gdy magnat biznesowy Stanton Mick wynajmuje firmę Runcitera do ochrony jego obiektów na Księżycu przed psionikami z największej na świecie agencji Raya Hollisa, Runciter przydziela do tego zadania wszystkich dostępnych pracowników, włącznie z nowo zatrudnioną przez Joego Pat Conley, tajemniczą młodą kobietą posiadającą niezwykłą zdolność do zmieniania przeszłości.
Gdy Runciter i Chip wraz z inercjałami docierają do księżycowej bazy Micka, orientują się, że zlecenie jest pułapką, prawdopodobnie zastawioną przez Hollisa. W wybuchu ginie Runciter. Grupa pośpiesznie wraca na Ziemię, aby umieścić go w moratorium (zakładzie przechowującym półżywych ludzi). Grupa zaczyna doświadczać dziwnych zmian w sposobie upływania czasu: rzeczy takie jak mleko czy papierosy zaczynają bardzo szybko się psuć, wytwory techniki przybierają dawniejsze formy (nowoczesny samochód staje się automobilem z lat dwudziestych). Na monetach i w telewizorze pojawia się twarz Runcitera. Wiadomości, jakie wysyła sugerują, że to Runciter przeżył, a pozostali członkowie grupy leżą w moratorium. Osoby, które odłączają się od pozostałych zostają znalezione martwe, w stanie niemal całkowitego rozkładu. Otaczająca bohaterów rzeczywistość stopniowo cofa się w czasie aż do roku 1939.
Joe otrzymuje anonimowo paczkę z Ubikiem – środkiem chroniącym przed cofaniem się w czasie. Ostatecznie Joe Chip dowiaduje się, że Runciter jako jedyny przetrwał eksplozję na Księżycu, a jego wiadomości są rezultatem prób nawiązania kontaktu z półżywymi pracownikami. Cofający się świat, w którym się znajdują, jest wytworem Jory'ego Millera, półżywego, który odbiera siłę życiową innym, aby przedłużyć swoją własną egzystencję (czas półżycia jest ograniczony). Spośród bohaterów tylko Joe Chip, dzięki pomocy Elli Runciter i przysłanemu przez nią Ubikowi, pozostaje półżywy. Ella, która wkrótce reinkarnuje, prosi go, żeby zajął jej miejsce, jako doradca Glena i obrońca pozostałych półżywych. Glen Runciter znajduje kilka monet z twarzą Joe Chipa i uznaje, że to „dopiero początek”.
12. "Czarne oceany" - Jacek Dukaj
Czarne oceany to powieść napisana w 2001 roku przez Jacka Dukaja, polskiego pisarza science fiction. Powieść wpisuje się w gatunek hard science fiction, opisujący Ziemię pod koniec XXI wieku w obliczu technologicznej osobliwości. Akcja utworu rozgrywa się ok. 2060 roku w USA, w okresie prowadzonych przez komputery wojen ekonomicznych; bohaterem powieści jest Nicolas Hunt, lobbysta zaangażowany w projekt badający zjawisko telepatii.
Jest rok około 2060. Stany Zjednoczone są nadal wiodącą potęgą, ale mocarstwa europejskie i azjatyckie są tuż za nim. Technologia rozwinęła się, a implanty biotechnologiczne umożliwiają ludziom kontrolę nad komputerami za pośrednictwem interfejsów mózg-komputer. Powszechne jest pełne zanurzenie w wirtualnej rzeczywistości, podobnie jak „Orto Virtual Reality” - mieszanie wirtualnej rzeczywistości z naszą rzeczywistością w postaci rzeczywistości rozszerzonej. Znaczna część elity jest również zmodyfikowana genetycznie, a sztuczna inteligencja jest coraz bardziej powszechna. Pod wieloma względami jest to mroczny, cyberpunkowy świat.
Główny bohater, Nicholas Hunt, jest amerykańskim politykiem i lobbystą, ściśle związanym z niektórymi gałęziami tajnych badań wojskowych, w tym z działaniami paranormalnymi. Nie jest bohaterem: jak sam o nim mówi Dukaj, jest „cynicznym, egoistycznym biurokratą, którego główną motywacją do podejmowania wszelkich decyzji zawodowych jest, jak się wydaje, zasłanianie sobie tyłka”. Obecnie przegrał wewnętrzną walkę o władzę i ma nadzorować coś, co wydaje się być ślepym zaułkiem, skromnym projektem. Wkrótce jednak jego projekt zaczyna zyskiwać na znaczeniu, ponieważ naukowcy badają pewne obiecujące teorie z pogranicza memetyki i telepatii, w tym badanie potencjalnych form życia, które wykorzystywałyby memy tak samo, jak my używamy genów, i rozwijają nowe nauki, takie jak psychomemetyka.
Nagle ma miejsce dziwny kataklizm, w wyniku którego miliony ludzi na całym świecie oszalały, a wiele gęsto zaludnionych obszarów staje się strefą zakazaną. Czy to inwazja obcych? Wynik eksperymentu wojskowego czy korporacyjnego? Nowy krok w ewolucji człowieka? A może widzimy bolesną transformację w post-technologiczny świat osobliwości? Nicholas Hunt nie jest pewien, ale wie jedno: trwa wyścig szczurów i zrobi wszystko, co konieczne, aby przeżyć.
Jest rok około 2060. Stany Zjednoczone są nadal wiodącą potęgą, ale mocarstwa europejskie i azjatyckie są tuż za nim. Technologia rozwinęła się, a implanty biotechnologiczne umożliwiają ludziom kontrolę nad komputerami za pośrednictwem interfejsów mózg-komputer. Powszechne jest pełne zanurzenie w wirtualnej rzeczywistości, podobnie jak „Orto Virtual Reality” - mieszanie wirtualnej rzeczywistości z naszą rzeczywistością w postaci rzeczywistości rozszerzonej. Znaczna część elity jest również zmodyfikowana genetycznie, a sztuczna inteligencja jest coraz bardziej powszechna. Pod wieloma względami jest to mroczny, cyberpunkowy świat.
Główny bohater, Nicholas Hunt, jest amerykańskim politykiem i lobbystą, ściśle związanym z niektórymi gałęziami tajnych badań wojskowych, w tym z działaniami paranormalnymi. Nie jest bohaterem: jak sam o nim mówi Dukaj, jest „cynicznym, egoistycznym biurokratą, którego główną motywacją do podejmowania wszelkich decyzji zawodowych jest, jak się wydaje, zasłanianie sobie tyłka”. Obecnie przegrał wewnętrzną walkę o władzę i ma nadzorować coś, co wydaje się być ślepym zaułkiem, skromnym projektem. Wkrótce jednak jego projekt zaczyna zyskiwać na znaczeniu, ponieważ naukowcy badają pewne obiecujące teorie z pogranicza memetyki i telepatii, w tym badanie potencjalnych form życia, które wykorzystywałyby memy tak samo, jak my używamy genów, i rozwijają nowe nauki, takie jak psychomemetyka.
Nagle ma miejsce dziwny kataklizm, w wyniku którego miliony ludzi na całym świecie oszalały, a wiele gęsto zaludnionych obszarów staje się strefą zakazaną. Czy to inwazja obcych? Wynik eksperymentu wojskowego czy korporacyjnego? Nowy krok w ewolucji człowieka? A może widzimy bolesną transformację w post-technologiczny świat osobliwości? Nicholas Hunt nie jest pewien, ale wie jedno: trwa wyścig szczurów i zrobi wszystko, co konieczne, aby przeżyć.
13. "Rok 1984" - George Orwell
Rok 1984 to futurystyczna dystopia o licznych podtekstach politycznych, napisana przez George’a Orwella.
Głównym bohaterem powieści jest Winston Smith, mężczyzna w średnim wieku, członek Zewnętrznej Partii, pracownik Ministerstwa Prawdy. Zajmuje się on ciągłym „aktualizowaniem” prasy. Do jego obowiązków należy między innymi usuwanie nazwisk ewaporowanych osób, poprawianie błędnych prognoz rządu (tak, aby jego przewidywania wydawały się trafne), wymazywanie niespełnionych obietnic rządu czy nawet pisanie od nowa całych artykułów, jeżeli są w całości niezgodne z „rzeczywistością”.
Winston, rozczarowany swoim życiem i dostrzegający szaleństwo systemu, stara się dociec, czy to, co mówi Partia, jest prawdą i czy to, co robi, ma jakikolwiek sens. Swój cichy bunt rozpoczyna od poważnej myślozbrodni – w kupionym w dzielnicy proli zeszycie zapisuje swoje myśli. Notatka z niewinnego opisu obejrzanego dzień wcześniej filmu zamienia się w deklarację nienawiści do Wielkiego Brata. W późniejszym czasie Winston niejednokrotnie dopuszcza się myślozbrodni. Któregoś dnia poznaje Julię – młodą pracownicę innego działu Ministerstwa Prawdy. Zakochują się w sobie, współżyją ze sobą w ukryciu – takie uczucia jak miłość, lojalność czy przyjaźń są zabronione. Razem buntują się przeciwko Partii. Za pośrednictwem O’Briena, członka Partii Wewnętrznej, domniemanego członka Braterstwa, wchodzą w posiadanie tajemniczej Księgi autorstwa Goldsteina, znienawidzonego wroga Partii, postaci ukazywanej przez propagandę i plotki jako swoiste przeciwieństwo Wielkiego Brata.
Ponadto Winston dopuszcza się następujących zbrodni: odwiedza dzielnice proli, rozmawia z prolami, opuszcza na kilka godzin Londyn. Za każde z tych przestępstw grozi ewaporacja. Ostatecznie Winston ponosi klęskę – zostaje aresztowany, poddany śledztwu, w czasie którego przyznaje się do winy. Jest to jednak tylko wstęp, gdyż ostatecznym celem śledztwa nie jest udowodnienie winy (która i tak jest oczywista), a „przebudowa” świadomości skazanego (pranie mózgu). Ostateczną klęską Winstona jest zdradzenie Julii, a przypływ miłości do Wielkiego Brata, który czuje po wyjściu z Ministerstwa Miłości, jest triumfem śledczych.
Świat w Roku 1984 jest podzielony na trzy walczące ze sobą nieustannie supermocarstwa. Państwom tym, walczącym o wielki obszar obfitujący w potencjalnych niewolników i zasoby naturalne (część Afryki, Indie, Azja Południowo-wschodnia i Bliski Wschód), wcale nie zależy na pokoju, gdyż dzięki wojnie utrzymać można status quo wewnątrz. Dla każdego mocarstwa wojna jest po to, aby uzasadniać obywatelom konieczność istnienia reżimu, który chroni przed hordami sąsiadów. Walczą o tereny sporne, aby spożytkować ich zasoby na dalsze prowadzenie wojny. Popełniane są zbrodnie wojenne. Bitwy są prawdziwe, ale kampanie prowadzone tak, aby samemu nie zwyciężyć. Wojna uzasadnia także ogólnie panującą nędzę (połowa Oceanii chodzi bez butów, żyletki są towarem luksusowym, a przydział czekolady spada) i marną jakość tych towarów, które są dostępne.
Źródła: Dystopia / Wikipedia
Głównym bohaterem powieści jest Winston Smith, mężczyzna w średnim wieku, członek Zewnętrznej Partii, pracownik Ministerstwa Prawdy. Zajmuje się on ciągłym „aktualizowaniem” prasy. Do jego obowiązków należy między innymi usuwanie nazwisk ewaporowanych osób, poprawianie błędnych prognoz rządu (tak, aby jego przewidywania wydawały się trafne), wymazywanie niespełnionych obietnic rządu czy nawet pisanie od nowa całych artykułów, jeżeli są w całości niezgodne z „rzeczywistością”.
Winston, rozczarowany swoim życiem i dostrzegający szaleństwo systemu, stara się dociec, czy to, co mówi Partia, jest prawdą i czy to, co robi, ma jakikolwiek sens. Swój cichy bunt rozpoczyna od poważnej myślozbrodni – w kupionym w dzielnicy proli zeszycie zapisuje swoje myśli. Notatka z niewinnego opisu obejrzanego dzień wcześniej filmu zamienia się w deklarację nienawiści do Wielkiego Brata. W późniejszym czasie Winston niejednokrotnie dopuszcza się myślozbrodni. Któregoś dnia poznaje Julię – młodą pracownicę innego działu Ministerstwa Prawdy. Zakochują się w sobie, współżyją ze sobą w ukryciu – takie uczucia jak miłość, lojalność czy przyjaźń są zabronione. Razem buntują się przeciwko Partii. Za pośrednictwem O’Briena, członka Partii Wewnętrznej, domniemanego członka Braterstwa, wchodzą w posiadanie tajemniczej Księgi autorstwa Goldsteina, znienawidzonego wroga Partii, postaci ukazywanej przez propagandę i plotki jako swoiste przeciwieństwo Wielkiego Brata.
Ponadto Winston dopuszcza się następujących zbrodni: odwiedza dzielnice proli, rozmawia z prolami, opuszcza na kilka godzin Londyn. Za każde z tych przestępstw grozi ewaporacja. Ostatecznie Winston ponosi klęskę – zostaje aresztowany, poddany śledztwu, w czasie którego przyznaje się do winy. Jest to jednak tylko wstęp, gdyż ostatecznym celem śledztwa nie jest udowodnienie winy (która i tak jest oczywista), a „przebudowa” świadomości skazanego (pranie mózgu). Ostateczną klęską Winstona jest zdradzenie Julii, a przypływ miłości do Wielkiego Brata, który czuje po wyjściu z Ministerstwa Miłości, jest triumfem śledczych.
Świat w Roku 1984 jest podzielony na trzy walczące ze sobą nieustannie supermocarstwa. Państwom tym, walczącym o wielki obszar obfitujący w potencjalnych niewolników i zasoby naturalne (część Afryki, Indie, Azja Południowo-wschodnia i Bliski Wschód), wcale nie zależy na pokoju, gdyż dzięki wojnie utrzymać można status quo wewnątrz. Dla każdego mocarstwa wojna jest po to, aby uzasadniać obywatelom konieczność istnienia reżimu, który chroni przed hordami sąsiadów. Walczą o tereny sporne, aby spożytkować ich zasoby na dalsze prowadzenie wojny. Popełniane są zbrodnie wojenne. Bitwy są prawdziwe, ale kampanie prowadzone tak, aby samemu nie zwyciężyć. Wojna uzasadnia także ogólnie panującą nędzę (połowa Oceanii chodzi bez butów, żyletki są towarem luksusowym, a przydział czekolady spada) i marną jakość tych towarów, które są dostępne.
Źródła: Dystopia / Wikipedia
