Książka pod choinkę 2021. 30 książek fantastycznych na prezent
Książka pod choinkę 2021. 30 książek fantastycznych na prezent
1. "Imperium Dzieci" - Marta Sokołowska
|
Wydana w czerwcu powieść „Imperium Dzieci” Marty Sokołowskiej, mająca swoją oficjalną premierę w lipcu polska powieść dystopijna to duże wydarzenie w polskiej literaturze. Polska powieść dystopijna jest propozycją wyjątkową na tle naszego rynku wydawniczego. Dla fanów literatury fantastycznej i historii alternatywnych pozycja obowiązkowa.
„Imperium Dzieci” Marty Sokołowskiej (Wyd. Biuro Literackie) to dystopijna opowieść o świecie, w którym najwyższymi wartościami są dobro i szczęście dziecka. Publikacja wyróżniona w projekcie wydawniczym „Pierwsza książka prozą” realizowanym przy okazji festiwalu Stacja Literatura. „Imperium Dzieci” otrzymało także Nagrodę Krakowa Miasta Literatury UNESCO. Oficjalna premiera miała miejsce 12 lipca. W społeczeństwie podzielonym na cztery klasy – wybrańców i wyrzutków, oczekujących i oprawców – o upragnione dziecko stara się B-Maria, która tym samym podejmuje nierówną walkę z systemem. Surowe reguły Imperium Dzieci wymuszają na wszystkich bohaterach opowiedzenie się po jednej ze stron: za reżimem, który nagradza posłusznych, lub przeciwko niemu, wraz z buntownikami dokonującymi przewrotu. Czy warto jednak zmieniać świat, w którym dzieci nie cierpią? Polska powieść dystopijna Marty Sokołowskiej, jest propozycją wyjątkową na tle rynku wydawniczego. Autorka sięgnęła po gatunek dystopii, niszowy wśród polskojęzycznych autorów, a jednocześnie wielce pożądany, na co wskazuje popularność prozy Margaret Atwood. Podobnie jak kanadyjska autorka, Sokołowska wykorzystuje ten gatunek, by zadać niewygodne dla społeczeństwa pytania. Autorka z brawurą kreśli wizję nie tak odległej przyszłości, w której spełnia się idea szczęśliwego, wolnego od cierpienia dziecka. Łączy namysł filozoficzny z dramaturgicznie dopracowaną fabułą. Operuje językiem nieprzezroczystym, dojrzałym, dźwigającym obfitość znaczeń. Jako dramatopisarka, autorka scenariuszy poruszających i nagradzanych spektakli, Sokołowska wkracza na terytorium prozy z teatralną dezynwolturą, która czyni jej styl wolnym, osobnym i oryginalnym. Marta Sokołowska to dramatopisarka, dramaturżka, prozaiczka, scenarzystka i reżyserka filmu dokumentalnego. Jest autorką tłumaczonych i wystawianych słuchowisk oraz sztuk teatralnych, m.in.: „Kamionna. Opowieści rodzinne”, „Reykjavik ’74”, „Holzwege”. Została laureatką konkursu „Dramat!” organizowanego przez Dwutygodnik i Teatr IMKA. Jej teksty tłumaczono na języki: angielski, rosyjski, niemiecki, białoruski i gruziński. Polską powieść dystopijną Imperium Dzieci można zamówić tutaj |
2. "Czarne oceany" - Jacek Dukaj
Czarne oceany to powieść science fiction autorstwa Jacka Dukaja, która ukazała się w 2001 roku nakładem wydawnictwa superNowa. Akcja utworu rozgrywa się ok. 2060 roku w USA, w okresie prowadzonych przez komputery wojen ekonomicznych; bohaterem powieści jest Nicolas Hunt, lobbysta zaangażowany w projekt badający zjawisko telepatii. Powieść została napisana w konwencji cyberpunku.
3. "Metro 2034" - Dmitrij Głuchowski
Metro 2034 (ros. Метро 2034) to powieść postapokaliptyczna autorstwa rosyjskiego pisarza Dmitrija Głuchowskiego. Jest to druga część trylogii Metro 2033. Akcja powieści rozgrywa się rok po wydarzeniach z pierwszej części.
Na południu metra stacja Sewastopolska całkowicie polega na dostawach żywności i amunicji z Linii Okrężnej (Hanzy), aby skutecznie odpierać ataki mutantów. Bez żadnych wyjaśnień i ostrzeżenia kontakt z Hanzą urywa się, a karawany nie docierają do Sewastopolskiej. Grupa zwiadowców wysłana, aby zbadać sytuację, nie wraca.
Hunter, który zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach w pierwszej części trylogii, pracuje jako strażnik graniczny na Sewastopolskiej. Zgłasza się na ochotnika, aby nawiązać ponowny kontakt z Linią Okrężną. Towarzyszy mu Homer, starzec, były pracownik metra, który szuka inspiracji do swojej książki. Hunter kontaktuje się ze strażnikami stacji Tulskiej, ale dochodzi do kłótni między nimi i wrota do stacji zamykają się. Myśliwy mówi Homerowi, że stację przejęli bandyci i stacja musi zostać zniszczona. Jednak starzec znajduje dziennik jednego ze zwiadowców z poprzedniej ekspedycji i odkrywa, że na stacji wybuchła epidemia nieuleczalnej, śmiertelnej choroby.
Próbując dostać się do Hanzy, muszą przedostać się przez Linię Kachowską, gdzie ratują z ręki bandyty nastoletnią dziewczyną, Saszę. Przejeżdżając drezyną przez stację Awtozawodzką Hunter zabija kilku strażników, a Sasza powstrzymuje go przed dalszym rozlewem krwi. Podczas ataku mutantów na stację Pawielecką, Myśliwy zostaje ciężko ranny, ratując dziewczynę. Sasza wierzy, że może powstrzymać Huntera przed dalszym zabijaniem i wraz z Homerem i Leonidem, flecistą, wyruszają na stację Dobryninską, gdzie spotykają Huntera.
Coraz bardziej niestabilny Hunter wyrusza wraz z Homerem do Polis, aby zebrać oddział żołnierzy, którzy oczyszczą zakażone stacje. Sasza wyrusza wraz z Leonidem, który twierdzi, że wie, gdzie można znaleźć lek na chorobę. Muzyk opowiada dziewczynie, że podobna epidemia wybuchła już kiedyś w metrze, a jedynym lekarstwem jest promieniowanie. Zgadza się towarzyszyć jej, aby powstrzymać Huntera przed mordowaniem zarażonych.
Hunter spotyka się ze swoim starym towarzyszem Młynarzem, dowódcą Zakonu – paramilitarnej jednostki broniącej metra. Myśliwy wraz z oddziałem zbrojnych wraca na Dobryninską, a Homer zastanawia się czy powstrzymać Huntera przed rozlewem krwi, czy pozwolić mu kontynuować masakrę. Zakon przybywa na Tulską, a tam zatrzymuje ich grający Leonid. Sasza próbuje powstrzymać Huntera i wyjaśnia mu, jak wyleczyć zarażonych. Wojskowi znajdujący się na stacji detonują bomby, które uszkadzają tunel i dochodzi do zalania stacji.
Kilka tygodni później Homer i Hunter wracają do służby na stacji granicznej na Sewastopolskiej. Homer szukał przez wiele tygodni ciała Saszy, ale nie był w stanie jej odnaleźć. Jej los pozostaje nieznany.
Na południu metra stacja Sewastopolska całkowicie polega na dostawach żywności i amunicji z Linii Okrężnej (Hanzy), aby skutecznie odpierać ataki mutantów. Bez żadnych wyjaśnień i ostrzeżenia kontakt z Hanzą urywa się, a karawany nie docierają do Sewastopolskiej. Grupa zwiadowców wysłana, aby zbadać sytuację, nie wraca.
Hunter, który zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach w pierwszej części trylogii, pracuje jako strażnik graniczny na Sewastopolskiej. Zgłasza się na ochotnika, aby nawiązać ponowny kontakt z Linią Okrężną. Towarzyszy mu Homer, starzec, były pracownik metra, który szuka inspiracji do swojej książki. Hunter kontaktuje się ze strażnikami stacji Tulskiej, ale dochodzi do kłótni między nimi i wrota do stacji zamykają się. Myśliwy mówi Homerowi, że stację przejęli bandyci i stacja musi zostać zniszczona. Jednak starzec znajduje dziennik jednego ze zwiadowców z poprzedniej ekspedycji i odkrywa, że na stacji wybuchła epidemia nieuleczalnej, śmiertelnej choroby.
Próbując dostać się do Hanzy, muszą przedostać się przez Linię Kachowską, gdzie ratują z ręki bandyty nastoletnią dziewczyną, Saszę. Przejeżdżając drezyną przez stację Awtozawodzką Hunter zabija kilku strażników, a Sasza powstrzymuje go przed dalszym rozlewem krwi. Podczas ataku mutantów na stację Pawielecką, Myśliwy zostaje ciężko ranny, ratując dziewczynę. Sasza wierzy, że może powstrzymać Huntera przed dalszym zabijaniem i wraz z Homerem i Leonidem, flecistą, wyruszają na stację Dobryninską, gdzie spotykają Huntera.
Coraz bardziej niestabilny Hunter wyrusza wraz z Homerem do Polis, aby zebrać oddział żołnierzy, którzy oczyszczą zakażone stacje. Sasza wyrusza wraz z Leonidem, który twierdzi, że wie, gdzie można znaleźć lek na chorobę. Muzyk opowiada dziewczynie, że podobna epidemia wybuchła już kiedyś w metrze, a jedynym lekarstwem jest promieniowanie. Zgadza się towarzyszyć jej, aby powstrzymać Huntera przed mordowaniem zarażonych.
Hunter spotyka się ze swoim starym towarzyszem Młynarzem, dowódcą Zakonu – paramilitarnej jednostki broniącej metra. Myśliwy wraz z oddziałem zbrojnych wraca na Dobryninską, a Homer zastanawia się czy powstrzymać Huntera przed rozlewem krwi, czy pozwolić mu kontynuować masakrę. Zakon przybywa na Tulską, a tam zatrzymuje ich grający Leonid. Sasza próbuje powstrzymać Huntera i wyjaśnia mu, jak wyleczyć zarażonych. Wojskowi znajdujący się na stacji detonują bomby, które uszkadzają tunel i dochodzi do zalania stacji.
Kilka tygodni później Homer i Hunter wracają do służby na stacji granicznej na Sewastopolskiej. Homer szukał przez wiele tygodni ciała Saszy, ale nie był w stanie jej odnaleźć. Jej los pozostaje nieznany.
4. "Problem trzech ciał" - Liu Cixin
Problem trzech ciał to powieść fantastycznonaukowa chińskiego pisarza Liu Cixina, wydana w 2006 roku. Jest to pierwsza część cyklu „Wspomnienie o przeszłości Ziemi”. W 2008 roku ukazał się drugi tom cyklu, Ciemny las, natomiast w 2010 trzecia część, Koniec śmierci.
Rewolucja kulturalna w Chinach. Ye Wenjie, córka wybitnego fizyka jest świadkiem śmierci swego ojca z rąk hunwejbinów. Sama zostaje zesłana do tajnej bazy wojskowej Czerwony Brzeg, gdzie uczestniczy w programie wysyłania sygnałów w kosmos w poszukiwaniu obcych cywilizacji. Niespodziewanie to ona w końcu nawiązuje pierwszy kontakt. Czasy współczesne, naukowiec Wang Miao zostaje powołany w skład komisji badającej przyczyny samobójstw czołowych fizyków. W trakcie dochodzenia natyka się na grę komputerową o niestabilnym świecie Trzech Ciał. Okazuje się, że świat tej gry wcale nie jest fikcją, a projekcją rzeczywistości obcej cywilizacji, która wysłała ku Ziemi armadę, wezwana przez Ye Wenjie.
Rewolucja kulturalna w Chinach. Ye Wenjie, córka wybitnego fizyka jest świadkiem śmierci swego ojca z rąk hunwejbinów. Sama zostaje zesłana do tajnej bazy wojskowej Czerwony Brzeg, gdzie uczestniczy w programie wysyłania sygnałów w kosmos w poszukiwaniu obcych cywilizacji. Niespodziewanie to ona w końcu nawiązuje pierwszy kontakt. Czasy współczesne, naukowiec Wang Miao zostaje powołany w skład komisji badającej przyczyny samobójstw czołowych fizyków. W trakcie dochodzenia natyka się na grę komputerową o niestabilnym świecie Trzech Ciał. Okazuje się, że świat tej gry wcale nie jest fikcją, a projekcją rzeczywistości obcej cywilizacji, która wysłała ku Ziemi armadę, wezwana przez Ye Wenjie.
5. "Opowieść podręcznej" - Margaret Atwood
Opowieść podręcznej (ang. The Handmaid’s Tale) to powieść kanadyjskiej pisarki Margaret Atwood wydana w 1985 w Toronto w wydawnictwie „McClelland & Stewart”.
Antyutopia utrzymana w konwencji socjologicznej fantastyki naukowej, której akcja toczy się w nieodległej przyszłości w Stanach Zjednoczonych. Książka zdobyła pierwszą w historii Nagrodę im. Arthura C. Clarke’a za najlepszą powieść science fiction opublikowaną w Wielkiej Brytanii. Powieść, feministyczna w wymowie, wiązana jest przez krytyków z reakcją na rządy Ronalda Reagana, republikańskiego prezydenta USA, kiedy to próbowano ograniczyć procesy emancypacyjne. Utwór jest studium psychologicznym młodej kobiety postawionej w ekstremalnej sytuacji życiowej.
Fabuła powieści osadzona jest w niedalekiej przyszłości w Republice Gileadzkiej – państwie powstałym na terenach obecnych Stanów Zjednoczonych. Stworzone przez rasistowsko-nacjonalistyczną organizację terrorystyczną o profilu religijnym – Bank Myśli Synów Jakuba, jest ideologiczną odpowiedzią na wszechogarniającą klęskę ekologiczną, bezpłodność oraz upadek społeczeństwa. Uwięzienie i zabicie prezydenta oraz rozwiązanie Kongresu doprowadziło do upadku legalnego rządu oraz zawieszenia konstytucji. Nowa władza szybko nabrała cech religijnie nastawionej dyktatury wojskowej i zaczęła przekształcać społeczeństwo według nowych zasad, opartych przede wszystkim na Starym Testamencie. Władcy Gileadu, dosłownie odczytując słowa Biblii, hodują rzesze płodnych kobiet na reproduktorki, tytułowe „podręczne”. Podręczną otrzymuje zasłużony towarzysz, który nie może mieć potomstwa w swoim związku małżeńskim. Podczas skomplikowanego rytuału seksualnego podręczna jest zapładniana przez mężczyznę, spoczywając w ramionach jego żony.
Bohaterką powieści jest bezimienna młoda kobieta, schwytana podczas próby ucieczki do Kanady, podczas której zostaje oddzielona od męża Łukasza, a ich córka trafia w nieznane im miejsce. Bohaterka zostaje wysłana do obozu dla podręcznych, a po przeszkoleniu trafia do domu Komendanta i jego żony Sereny Joy. Poznaje tam Nicka, młodego szofera Komendanta, dzięki któremu ma szansę odzyskać utraconą wolność.
Antyutopia utrzymana w konwencji socjologicznej fantastyki naukowej, której akcja toczy się w nieodległej przyszłości w Stanach Zjednoczonych. Książka zdobyła pierwszą w historii Nagrodę im. Arthura C. Clarke’a za najlepszą powieść science fiction opublikowaną w Wielkiej Brytanii. Powieść, feministyczna w wymowie, wiązana jest przez krytyków z reakcją na rządy Ronalda Reagana, republikańskiego prezydenta USA, kiedy to próbowano ograniczyć procesy emancypacyjne. Utwór jest studium psychologicznym młodej kobiety postawionej w ekstremalnej sytuacji życiowej.
Fabuła powieści osadzona jest w niedalekiej przyszłości w Republice Gileadzkiej – państwie powstałym na terenach obecnych Stanów Zjednoczonych. Stworzone przez rasistowsko-nacjonalistyczną organizację terrorystyczną o profilu religijnym – Bank Myśli Synów Jakuba, jest ideologiczną odpowiedzią na wszechogarniającą klęskę ekologiczną, bezpłodność oraz upadek społeczeństwa. Uwięzienie i zabicie prezydenta oraz rozwiązanie Kongresu doprowadziło do upadku legalnego rządu oraz zawieszenia konstytucji. Nowa władza szybko nabrała cech religijnie nastawionej dyktatury wojskowej i zaczęła przekształcać społeczeństwo według nowych zasad, opartych przede wszystkim na Starym Testamencie. Władcy Gileadu, dosłownie odczytując słowa Biblii, hodują rzesze płodnych kobiet na reproduktorki, tytułowe „podręczne”. Podręczną otrzymuje zasłużony towarzysz, który nie może mieć potomstwa w swoim związku małżeńskim. Podczas skomplikowanego rytuału seksualnego podręczna jest zapładniana przez mężczyznę, spoczywając w ramionach jego żony.
Bohaterką powieści jest bezimienna młoda kobieta, schwytana podczas próby ucieczki do Kanady, podczas której zostaje oddzielona od męża Łukasza, a ich córka trafia w nieznane im miejsce. Bohaterka zostaje wysłana do obozu dla podręcznych, a po przeszkoleniu trafia do domu Komendanta i jego żony Sereny Joy. Poznaje tam Nicka, młodego szofera Komendanta, dzięki któremu ma szansę odzyskać utraconą wolność.
6. "Zorza północna" - Philip Pullman
Mroczne materie (ang. His Dark Materials) to trylogia napisana przez brytyjskiego autora fantasy Philipa Pullmana. Składają się na nią książki: Zorza północna, Magiczny nóż i Bursztynowa luneta.
W Zorzy północnej, bohaterka, Lyra Belacqua, młoda dziewczyna wychowana w Kolegium Jordana, zamkniętym środowisku akademickim znajdującym się w Oksfordzie, i jej dajmon Pantalaimon, dowiadują się o istnieniu Pyłu, dziwnej nowo odkrytej cząstki elementarnej, uznawanej przez Magisterium za dowód na grzech pierworodny. Pył jest materią przyciąganą przez wszelkie inteligentne formy życia, choć badania nad nim wykazują, iż słabiej oddziałuje z małymi dziećmi, jak sądzi Magisterium, z powodu ich niewinności. W celu empirycznego dowiedzenia tego faktu porywane są dzieci z całego świata. Wywozi się je daleko na północ i przeprowadza się potworne doświadczenia, cała sprawa zachowywana jest jednak w tajemnicy przez dostojników Magisterium. Lyra i Pantalaimon wyruszają na północ w celu uratowania ich najlepszego przyjaciela Rogera Parslowa i innych dzieci z tej niebezpiecznej sytuacji, w ich działaniach pomagają im Panserbjørne (niedźwiedź pancerny) Iorek Byrnison, John Faa i Ojciec Coram przywódcy zgromadzenia cygańskiego, aeronauta Lee Scoresby i wiedźma Serafina Pekkala. Po zmaganiach z niedźwiedziami pancernymi, wiedźmami, Tatarami i wygraniu wielu potyczek, Roger zostaje zabity przez Lorda Asriela, ojca Lyry, w jego udanym eksperymencie stworzenia mostu łączącego wymiary. Lord Asriel i Lyra wraz z Pantalaimonem przechodzą przez most osobno w celu poszukiwania źródła Pyłu, nieświadomi iż przyczynią się do powstrzymania Magisterium przed jego zniszczeniem i wplątani zostaną w zaciekłą wojnę między niebem a ziemią.
W Zorzy północnej, bohaterka, Lyra Belacqua, młoda dziewczyna wychowana w Kolegium Jordana, zamkniętym środowisku akademickim znajdującym się w Oksfordzie, i jej dajmon Pantalaimon, dowiadują się o istnieniu Pyłu, dziwnej nowo odkrytej cząstki elementarnej, uznawanej przez Magisterium za dowód na grzech pierworodny. Pył jest materią przyciąganą przez wszelkie inteligentne formy życia, choć badania nad nim wykazują, iż słabiej oddziałuje z małymi dziećmi, jak sądzi Magisterium, z powodu ich niewinności. W celu empirycznego dowiedzenia tego faktu porywane są dzieci z całego świata. Wywozi się je daleko na północ i przeprowadza się potworne doświadczenia, cała sprawa zachowywana jest jednak w tajemnicy przez dostojników Magisterium. Lyra i Pantalaimon wyruszają na północ w celu uratowania ich najlepszego przyjaciela Rogera Parslowa i innych dzieci z tej niebezpiecznej sytuacji, w ich działaniach pomagają im Panserbjørne (niedźwiedź pancerny) Iorek Byrnison, John Faa i Ojciec Coram przywódcy zgromadzenia cygańskiego, aeronauta Lee Scoresby i wiedźma Serafina Pekkala. Po zmaganiach z niedźwiedziami pancernymi, wiedźmami, Tatarami i wygraniu wielu potyczek, Roger zostaje zabity przez Lorda Asriela, ojca Lyry, w jego udanym eksperymencie stworzenia mostu łączącego wymiary. Lord Asriel i Lyra wraz z Pantalaimonem przechodzą przez most osobno w celu poszukiwania źródła Pyłu, nieświadomi iż przyczynią się do powstrzymania Magisterium przed jego zniszczeniem i wplątani zostaną w zaciekłą wojnę między niebem a ziemią.
7. "Igrzyska śmierci" - Suzanne Collins
Igrzyska śmierci to powieść dla młodzieży z gatunku science-fiction napisana przez Suzanne Collins. Książka jest pierwszą z trzech części serii o tym samym tytule, druga część to W pierścieniu ogniam a trzecia część to Kosogłos.
Akcja rozgrywa się w przyszłości, w totalitarnym państwie Panem powstałym na gruzach zniszczonych licznymi katastrofami Stanów Zjednoczonych. Państwo było podzielone na Kapitol, pełniący rolę stolicy, oraz 13 otaczających go dystryktów, istniejących w celu zaspokajania potrzeb mieszkańców Kapitolu. 74 lata przed rozpoczęciem akcji książki dystrykty zbuntowały się przeciwko władzy i doprowadziły do wybuchu wojny domowej, nazywanej Mrocznymi Dniami. Władze krwawo stłumiły powstanie, a w celu zastraszenia obywateli oraz w celu zapobiegania podobnych zdarzeń w przyszłości, całkowicie zniszczono Trzynasty Dystrykt (najbardziej niebezpieczny, władający bronią atomową, choć ludność dystryktu zdołała przetrwać pod ziemią). Na pamiątkę tych wydarzeń co roku organizowane są Głodowe Igrzyska - krwawe zawody, na które każdy dystrykt ma obowiązek dostarczyć chłopaka i dziewczynę w wieku od 12 do 18 lat wyłonionych podczas tzw. dożynek. Uczestnicy, zwani trybutami, są zamykani na ogromnej arenie kontrolowanej przez Kapitol i zmuszani do walki na śmierć i życie. Nagrodą dla zwycięzcy jest luksusowy dom w Wiosce Zwycięzców i ogromna, jak na warunki dystryktu, pensja od państwa.
Główną bohaterką powieści jest Katniss Everdeen, szesnastoletnia dziewczyna wywodząca się z najbiedniejszego i najbardziej dyskryminowanego Dwunastego Dystryktu. Kiedy jej młodsza siostra, Primrose, zostaje wylosowana do udziału w igrzyskach, Katniss zgłasza się na ochotnika i zajmuje jej miejsce. Drugim trybutem zostaje Peeta Mellark, syn piekarza, który kilka lat wcześniej uratował Katniss i jej rodzinę przed śmiercią głodową. Oboje zostają przewiezieni do Kapitolu i są przygotowywani do udziału w zawodach. Pławią się w luksusie, spożywają regularne i wykwintne posiłki i trenują. W trakcie prezentacji umiejętności Peeta wyznaje, że jest zakochany w Katniss. Wspólnie z Haymitchem Abernathym - zwycięzcą jednej z poprzednich edycji igrzysk i mentorem trybutów z Dwunastego Dystryktu - postanawiają udawać zakochanych, by zapewnić sobie popularność i wsparcie sponsorów.
Akcja rozgrywa się w przyszłości, w totalitarnym państwie Panem powstałym na gruzach zniszczonych licznymi katastrofami Stanów Zjednoczonych. Państwo było podzielone na Kapitol, pełniący rolę stolicy, oraz 13 otaczających go dystryktów, istniejących w celu zaspokajania potrzeb mieszkańców Kapitolu. 74 lata przed rozpoczęciem akcji książki dystrykty zbuntowały się przeciwko władzy i doprowadziły do wybuchu wojny domowej, nazywanej Mrocznymi Dniami. Władze krwawo stłumiły powstanie, a w celu zastraszenia obywateli oraz w celu zapobiegania podobnych zdarzeń w przyszłości, całkowicie zniszczono Trzynasty Dystrykt (najbardziej niebezpieczny, władający bronią atomową, choć ludność dystryktu zdołała przetrwać pod ziemią). Na pamiątkę tych wydarzeń co roku organizowane są Głodowe Igrzyska - krwawe zawody, na które każdy dystrykt ma obowiązek dostarczyć chłopaka i dziewczynę w wieku od 12 do 18 lat wyłonionych podczas tzw. dożynek. Uczestnicy, zwani trybutami, są zamykani na ogromnej arenie kontrolowanej przez Kapitol i zmuszani do walki na śmierć i życie. Nagrodą dla zwycięzcy jest luksusowy dom w Wiosce Zwycięzców i ogromna, jak na warunki dystryktu, pensja od państwa.
Główną bohaterką powieści jest Katniss Everdeen, szesnastoletnia dziewczyna wywodząca się z najbiedniejszego i najbardziej dyskryminowanego Dwunastego Dystryktu. Kiedy jej młodsza siostra, Primrose, zostaje wylosowana do udziału w igrzyskach, Katniss zgłasza się na ochotnika i zajmuje jej miejsce. Drugim trybutem zostaje Peeta Mellark, syn piekarza, który kilka lat wcześniej uratował Katniss i jej rodzinę przed śmiercią głodową. Oboje zostają przewiezieni do Kapitolu i są przygotowywani do udziału w zawodach. Pławią się w luksusie, spożywają regularne i wykwintne posiłki i trenują. W trakcie prezentacji umiejętności Peeta wyznaje, że jest zakochany w Katniss. Wspólnie z Haymitchem Abernathym - zwycięzcą jednej z poprzednich edycji igrzysk i mentorem trybutów z Dwunastego Dystryktu - postanawiają udawać zakochanych, by zapewnić sobie popularność i wsparcie sponsorów.
8. "Czy androidy śnią o elektrycznych owcach?" - Philip K. Dick
Czy androidy śnią o elektrycznych owcach? (ang. Do Androids Dream of Electric Sheep?) to powieść science fiction napisana przez Philipa K. Dicka, wydana po raz pierwszy w 1968. Akcja utworu ma miejsce w roku 2021 w San Francisco. Tematyką powieści jest problem koegzystencji ludzi i androidów oraz typowe dla autora rozważania o sensie człowieczeństwa.
Akcja powieści rozgrywa się w ciągu jednego dnia z życia protagonisty Ricka Deckarda, zawodowego łowcy organicznych androidów zbiegłych nielegalnie na Ziemię z innych, skolonizowanych przez człowieka planet. Aby przybyć na Ziemię android musi zabić swojego ludzkiego właściciela – roboty są produkowane na Marsie wyłącznie do pomocy dla ziemskich kolonistów jako swoisty rodzaj służących. Ludzkość na ojczystej planecie egzystuje w nędznych warunkach po niedawnej wojnie nuklearnej, trapiona opadami radioaktywnymi, chorobami i negatywnymi zmianami genetycznymi. Poprzez przydział androida o indywidualnie zamówionych przez swojego „pana” cechach władze starają się nakłonić resztę ludzkości do emigracji. Ludzie pozostali na Ziemi zostali podzieleni na normali i specjali. Specjalem zostawała osoba chora od promieniotwórczości, uznana za zagrożenie dla dziedziczności rasy oraz pozbawiona prawa do rozmnażania. Nawet jeśli poddała się sterylizacji, była traktowana jak obywatel drugiej kategorii, bez prawa do emigracji.
Na Ziemi oraz na skolonizowanych planetach panuje ogólnoświatowa religia zwana merceryzmem (od nazwiska proroka Mercera, ang. mercy – łaska, miłosierdzie). Celem nowej religii jest utworzenie w ludzkiej świadomości duchowej wspólnoty ze wszystkimi istotami żywymi na Ziemi (od owada do człowieka), zagrożonymi wyginięciem po wojnie. Wyznawcy religii uczestniczą w specjalnych seansach empatycznych, w których za pomocą odpowiedniego urządzenia mogą wirtualnie połączyć się duchowo i fizycznie z osobą Mercera, symbolizującego wszelkie Życie. Podstawą moralną mercenteryzmu jest poczucie winy wobec bliźnich i świata zwierząt za dokonane przez człowieka zniszczenia. Dodatkowo zaszczepiane jest poczucie odpowiedzialności za los pozostałych przy życiu istot. Praktyczną realizacją płynących z religii nakazów jest chęć posiadania i opieki nad żywym zwierzęciem. W realnych warunkach społecznych szlachetna idea opieki wyrodnieje do wyznacznika pozycji społecznej i prestiżu, gdyż nie dla wszystkich wystarcza zwierząt z powodu ich bardzo małej liczby na planecie. Tylko nieliczni, najbogatsi, mogą się pochwalić prawdziwym stworzeniem (np. owcą lub kotem) – pozostali muszą się zadowolić posiadaniem pająka lub nabyć replikę mechaniczno-elektryczną. W ten sposób próbują w oczach sąsiadów podnieść swój status społeczny. Deckarda, właściciela elektrycznej owcy, podczas tropienia androidów trapią dylematy moralne. Zastanawia się, czy słuszny jest zakaz koegzystencji na Ziemi doskonałych imitacji człowieka z ludźmi, skoro jednocześnie ludzie troszczą się o masowo produkowane imitacje zwierząt.
Zbiegłe na Ziemię androidy udają normalnych ludzi. Głównym zadaniem policji jest ściganie takich zbiegów korzystając z pomocy zawodowych łowców. Podejrzanych poddaje się specjalnemu testowi na empatię przy pomocy aparatury przypominającej wykrywacz kłamstw. Androidy są bowiem pozbawione uczuć wyższych i tylko je udają – test wykrywa różnicę między reakcjami robota a człowieka. Istota zidentyfikowana jako android jest na miejscu eliminowana za pomocą broni laserowej. Za każdego „wycofanego” robota łowca uzyskuje wysoką nagrodę pieniężną. Sprawę komplikuje fakt, iż w obiegu pojawiają się androidy o sztucznie wszczepionej pamięci, które są wewnętrznie przekonane o byciu istotą ludzką. Również niektórzy ludzie chorzy psychicznie mogą po teście zostać zakwalifikowani jako roboty. Deckard zaczyna mieć wątpliwości, czy test na człowieczeństwo jest zawsze skuteczny. Ponadto odkrywa on, że policja w San Francisco jest zinfiltrowana przez androidy najnowszej generacji, które same polują na łowców androidów – w tym na niego. Dodatkowo zmaga się z nieprzepartą chęcią odbycia stosunku płciowego z androidem-kobietą, co jest karalne.
Akcja powieści rozgrywa się w ciągu jednego dnia z życia protagonisty Ricka Deckarda, zawodowego łowcy organicznych androidów zbiegłych nielegalnie na Ziemię z innych, skolonizowanych przez człowieka planet. Aby przybyć na Ziemię android musi zabić swojego ludzkiego właściciela – roboty są produkowane na Marsie wyłącznie do pomocy dla ziemskich kolonistów jako swoisty rodzaj służących. Ludzkość na ojczystej planecie egzystuje w nędznych warunkach po niedawnej wojnie nuklearnej, trapiona opadami radioaktywnymi, chorobami i negatywnymi zmianami genetycznymi. Poprzez przydział androida o indywidualnie zamówionych przez swojego „pana” cechach władze starają się nakłonić resztę ludzkości do emigracji. Ludzie pozostali na Ziemi zostali podzieleni na normali i specjali. Specjalem zostawała osoba chora od promieniotwórczości, uznana za zagrożenie dla dziedziczności rasy oraz pozbawiona prawa do rozmnażania. Nawet jeśli poddała się sterylizacji, była traktowana jak obywatel drugiej kategorii, bez prawa do emigracji.
Na Ziemi oraz na skolonizowanych planetach panuje ogólnoświatowa religia zwana merceryzmem (od nazwiska proroka Mercera, ang. mercy – łaska, miłosierdzie). Celem nowej religii jest utworzenie w ludzkiej świadomości duchowej wspólnoty ze wszystkimi istotami żywymi na Ziemi (od owada do człowieka), zagrożonymi wyginięciem po wojnie. Wyznawcy religii uczestniczą w specjalnych seansach empatycznych, w których za pomocą odpowiedniego urządzenia mogą wirtualnie połączyć się duchowo i fizycznie z osobą Mercera, symbolizującego wszelkie Życie. Podstawą moralną mercenteryzmu jest poczucie winy wobec bliźnich i świata zwierząt za dokonane przez człowieka zniszczenia. Dodatkowo zaszczepiane jest poczucie odpowiedzialności za los pozostałych przy życiu istot. Praktyczną realizacją płynących z religii nakazów jest chęć posiadania i opieki nad żywym zwierzęciem. W realnych warunkach społecznych szlachetna idea opieki wyrodnieje do wyznacznika pozycji społecznej i prestiżu, gdyż nie dla wszystkich wystarcza zwierząt z powodu ich bardzo małej liczby na planecie. Tylko nieliczni, najbogatsi, mogą się pochwalić prawdziwym stworzeniem (np. owcą lub kotem) – pozostali muszą się zadowolić posiadaniem pająka lub nabyć replikę mechaniczno-elektryczną. W ten sposób próbują w oczach sąsiadów podnieść swój status społeczny. Deckarda, właściciela elektrycznej owcy, podczas tropienia androidów trapią dylematy moralne. Zastanawia się, czy słuszny jest zakaz koegzystencji na Ziemi doskonałych imitacji człowieka z ludźmi, skoro jednocześnie ludzie troszczą się o masowo produkowane imitacje zwierząt.
Zbiegłe na Ziemię androidy udają normalnych ludzi. Głównym zadaniem policji jest ściganie takich zbiegów korzystając z pomocy zawodowych łowców. Podejrzanych poddaje się specjalnemu testowi na empatię przy pomocy aparatury przypominającej wykrywacz kłamstw. Androidy są bowiem pozbawione uczuć wyższych i tylko je udają – test wykrywa różnicę między reakcjami robota a człowieka. Istota zidentyfikowana jako android jest na miejscu eliminowana za pomocą broni laserowej. Za każdego „wycofanego” robota łowca uzyskuje wysoką nagrodę pieniężną. Sprawę komplikuje fakt, iż w obiegu pojawiają się androidy o sztucznie wszczepionej pamięci, które są wewnętrznie przekonane o byciu istotą ludzką. Również niektórzy ludzie chorzy psychicznie mogą po teście zostać zakwalifikowani jako roboty. Deckard zaczyna mieć wątpliwości, czy test na człowieczeństwo jest zawsze skuteczny. Ponadto odkrywa on, że policja w San Francisco jest zinfiltrowana przez androidy najnowszej generacji, które same polują na łowców androidów – w tym na niego. Dodatkowo zmaga się z nieprzepartą chęcią odbycia stosunku płciowego z androidem-kobietą, co jest karalne.
9. "Niezgodna" - Veronica Roth
Niezgodna to debiutancka powieść amerykańskiej powieściopisarki Veroniki Roth. Powieść jest pierwszą z trylogii "Niezgodna", serii powieści o dystopii osadzonej w Rozbieżnym Wszechświecie. Powieść przedstawia postapokaliptyczną wersję Chicago i podąża za Beatrice "Tris" Prior, która bada swoją tożsamość w społeczeństwie, które definiuje swoich obywateli przez ich społeczne i osobowościowe powiązania z pięcioma frakcjami. U podstaw akcji i głównej fabuły skoncentrowanej na dystopii leży romantyczny wątek relacji pomiędzy Tris i jednym z jej instruktorów z frakcji Nieustraszonych, nazywanym Four.
W postapokaliptycznym Chicago ocaleni są podzieleni na pięć frakcji: Abnegacja, bezinteresowność; Amity, spokój; Szczerość, uczciwość; Nieustraszony, odwaga i Erudyta, inteligencja. Wszyscy 16-latkowie są testowani w celu określenia frakcji, która najbardziej im odpowiada, a podczas Ceremonii Wyboru wybierają własną frakcję. Ci, którzy nie ukończyli inicjacji, stają się „Bezfrakcyjni” i żyją na ulicach jako wyrzutki.
Główna bohaterka, 16-letnia Beatrice Prior, nie może dokonać wyboru przed przystąpieniem do testu. Jej niejednoznaczne wyniki testów (Abnegation, Dauntless i Erudite) oznaczyły ją jako „Niezgodną”, a administrator testu, Tori, ostrzega ją, by nigdy nikomu o tym nie mówiła. Cierpiąc z powodu swojej przyszłości, Beatrice postanawia opuścić Abnegację, swoją krew i dołączyć do Nieustraszonych. Jej brat Caleb wybiera Erudytę.
W postapokaliptycznym Chicago ocaleni są podzieleni na pięć frakcji: Abnegacja, bezinteresowność; Amity, spokój; Szczerość, uczciwość; Nieustraszony, odwaga i Erudyta, inteligencja. Wszyscy 16-latkowie są testowani w celu określenia frakcji, która najbardziej im odpowiada, a podczas Ceremonii Wyboru wybierają własną frakcję. Ci, którzy nie ukończyli inicjacji, stają się „Bezfrakcyjni” i żyją na ulicach jako wyrzutki.
Główna bohaterka, 16-letnia Beatrice Prior, nie może dokonać wyboru przed przystąpieniem do testu. Jej niejednoznaczne wyniki testów (Abnegation, Dauntless i Erudite) oznaczyły ją jako „Niezgodną”, a administrator testu, Tori, ostrzega ją, by nigdy nikomu o tym nie mówiła. Cierpiąc z powodu swojej przyszłości, Beatrice postanawia opuścić Abnegację, swoją krew i dołączyć do Nieustraszonych. Jej brat Caleb wybiera Erudytę.
10. "Gra Endera" - Orson Scott Card
Gra Endera (ang. Ender's Game) to książka z gatunku science fiction, najbardziej znana powieść Orsona Scotta Carda. Jest pierwszą z cyklu powieści o tytułowym Enderze.
Akcja rozgrywa się w dalekiej przyszłości. Ziemia zagrożona jest zniszczeniem przez robale - owadopodobne, obce istoty spoza układu słonecznego. W celu przeciwstawienia się temu zagrożeniu ludzkość ucieka się do niecodziennej metody - wybiera spośród urodzonych na całym świecie dzieci te najinteligentniejsze i od najmłodszych lat szkoli je na żołnierzy, którzy mają pokierować ziemskimi siłami kosmicznymi w tej rozgrywce o życie.
Najlepszym spośród kandydatów na dowódcę jest Andrew Wiggin nazwany przez siostrę Valentine „Enderem”. Przez brata i rówieśników nazywany Trzecim, ponieważ władze większości państw świata zezwalają na posiadanie tylko dwojga dzieci. Rządzący wyjątkowo zgodzili się na trzeciego potomka Wigginów, w nadziei że Ender będzie nadawał się na dowódcę floty - jego siostra Val i brat Peter byli genialni, lecz nie nadawali się do tej roli.
Kiedy tylko Andrew wystarczająco podrósł, został wysłany na naukę do Szkoły Bojowej. Jako starter poznał kilku przyjaciół, m.in. Alai i Shena. Okazał się najlepszym uczniem. Był członkiem kilku grup szkoleniowych, tzw. armii (Salamandry, Szczura, ...) a po kilku latach dostał własną - armię Smoka. Pomimo tego, że do armii Smoka przydzielono samych starterów, w tym Groszka, uczynił z niej najlepszą armię w szkole.
W wieku 10 lat Endera przeniesiono do elitarnej Szkoły Dowodzenia, gdzie był uczony przez samego Mazera Rackhama, legendarnego dowódcę, który zadał decydujący cios Robalom podczas II inwazji. Szkolenie na symulatorze miało przygotować Endera do prowadzenia wojny. Razem ze swoim zespołem radził sobie nadzwyczaj dobrze, w końcu stanął przed końcowym egzaminem. Sądząc, że kontynuuje grę strategiczną, w rzeczywistości pokierował flotą Ziemian i pokonał robale, niszcząc ich macierzysty świat.
Akcja rozgrywa się w dalekiej przyszłości. Ziemia zagrożona jest zniszczeniem przez robale - owadopodobne, obce istoty spoza układu słonecznego. W celu przeciwstawienia się temu zagrożeniu ludzkość ucieka się do niecodziennej metody - wybiera spośród urodzonych na całym świecie dzieci te najinteligentniejsze i od najmłodszych lat szkoli je na żołnierzy, którzy mają pokierować ziemskimi siłami kosmicznymi w tej rozgrywce o życie.
Najlepszym spośród kandydatów na dowódcę jest Andrew Wiggin nazwany przez siostrę Valentine „Enderem”. Przez brata i rówieśników nazywany Trzecim, ponieważ władze większości państw świata zezwalają na posiadanie tylko dwojga dzieci. Rządzący wyjątkowo zgodzili się na trzeciego potomka Wigginów, w nadziei że Ender będzie nadawał się na dowódcę floty - jego siostra Val i brat Peter byli genialni, lecz nie nadawali się do tej roli.
Kiedy tylko Andrew wystarczająco podrósł, został wysłany na naukę do Szkoły Bojowej. Jako starter poznał kilku przyjaciół, m.in. Alai i Shena. Okazał się najlepszym uczniem. Był członkiem kilku grup szkoleniowych, tzw. armii (Salamandry, Szczura, ...) a po kilku latach dostał własną - armię Smoka. Pomimo tego, że do armii Smoka przydzielono samych starterów, w tym Groszka, uczynił z niej najlepszą armię w szkole.
W wieku 10 lat Endera przeniesiono do elitarnej Szkoły Dowodzenia, gdzie był uczony przez samego Mazera Rackhama, legendarnego dowódcę, który zadał decydujący cios Robalom podczas II inwazji. Szkolenie na symulatorze miało przygotować Endera do prowadzenia wojny. Razem ze swoim zespołem radził sobie nadzwyczaj dobrze, w końcu stanął przed końcowym egzaminem. Sądząc, że kontynuuje grę strategiczną, w rzeczywistości pokierował flotą Ziemian i pokonał robale, niszcząc ich macierzysty świat.
11. "Droga" Cormac McCarthy
Droga (ang. The Road) to powieść Cormaca McCarthy’ego opublikowana w 2006 roku. Utwór opowiada o podróży mężczyzny i jego małego syna poprzez postapokaliptyczny obszar dawnych Stanów Zjednoczonych.
Głównymi bohaterami są Ojciec i Chłopiec walczący o przetrwanie 10 lat po nieokreślonym, niszczycielskim kataklizmie, który zamienił Amerykę Północną w pustkowie bez roślin, zwierząt i słońca. Ludzie, którzy przetrwali kataklizm, zmuszeni są do szukania jedzenia w odpadkach lub kanibalizmu. Ojciec wraz z Chłopcem udają się w podróż na południe w nadziei, że tam będzie cieplej. Po drodze usiłują przeżyć, szukając schronienia, żywności i paliwa, starając się jednocześnie zachować człowieczeństwo.
Głównymi bohaterami są Ojciec i Chłopiec walczący o przetrwanie 10 lat po nieokreślonym, niszczycielskim kataklizmie, który zamienił Amerykę Północną w pustkowie bez roślin, zwierząt i słońca. Ludzie, którzy przetrwali kataklizm, zmuszeni są do szukania jedzenia w odpadkach lub kanibalizmu. Ojciec wraz z Chłopcem udają się w podróż na południe w nadziei, że tam będzie cieplej. Po drodze usiłują przeżyć, szukając schronienia, żywności i paliwa, starając się jednocześnie zachować człowieczeństwo.
12. "Dworzec Perdido" - China Mieville
Dworzec Perdido to powieść łącząca elementy fantasy i steampunku, autorstwa brytyjskiego pisarza Chiny Miéville’a.
Głównym bohaterem jest naukowiec-outsider Isaac Dan der Grimnebulin. Powieść opisuje jego losy od spotkania z Yagharkiem, okaleczonym Garudą pragnącym ponownie móc unieść się w powietrze. Głównym wątkiem jest próba schwytania Ciem, istot powstałych po Kryzysie, uwolnionych w Nowym Crobuzon z winy Isaaca. Izaakowi pomagają między innymi: Tkacz, Derkham Blueday, Rada Konstruktów oraz kilkoro najemników.
Tytułowy Dworzec znajduje się w Nowym Crobuzon, które jest dystopijnym, industrialnym miastem-państwem zamieszkiwanym przez wiele gatunków istot. Oprócz zwykłych ludzi, żyją tu także prze-tworzeni, czyli istoty poddane integracji z elementami mechanicznymi, najczęściej w ramach kary za popełnione przestępstwa. Prze-tworzenia dokonuje się w fabrykach karnych będących istotną częścią gospodarki miasta. Żyją tam również Ludzie-kaktusy, skrzydlaci Garudowie, owadopodobni Khepri i ziemnowodni Vodyanoi. Miastem rządzi brutalna milicja na usługach burmistrza.
W realiach świata Bas-Lag, którego Nowe Crobuzon jest częścią, rozgrywa się akcja dwóch innych powieści Chiny Mieville’a: Blizny i Żelaznej Rady.
Głównym bohaterem jest naukowiec-outsider Isaac Dan der Grimnebulin. Powieść opisuje jego losy od spotkania z Yagharkiem, okaleczonym Garudą pragnącym ponownie móc unieść się w powietrze. Głównym wątkiem jest próba schwytania Ciem, istot powstałych po Kryzysie, uwolnionych w Nowym Crobuzon z winy Isaaca. Izaakowi pomagają między innymi: Tkacz, Derkham Blueday, Rada Konstruktów oraz kilkoro najemników.
Tytułowy Dworzec znajduje się w Nowym Crobuzon, które jest dystopijnym, industrialnym miastem-państwem zamieszkiwanym przez wiele gatunków istot. Oprócz zwykłych ludzi, żyją tu także prze-tworzeni, czyli istoty poddane integracji z elementami mechanicznymi, najczęściej w ramach kary za popełnione przestępstwa. Prze-tworzenia dokonuje się w fabrykach karnych będących istotną częścią gospodarki miasta. Żyją tam również Ludzie-kaktusy, skrzydlaci Garudowie, owadopodobni Khepri i ziemnowodni Vodyanoi. Miastem rządzi brutalna milicja na usługach burmistrza.
W realiach świata Bas-Lag, którego Nowe Crobuzon jest częścią, rozgrywa się akcja dwóch innych powieści Chiny Mieville’a: Blizny i Żelaznej Rady.
13. "Więzień labiryntu" - James Dasher
Więzień labiryntu to pierwszy tom dystopijnej trylogii amerykańskiego autora Jamesa Dashnera.
Thomas budzi się w metalowej windzie, która prowadzi go do Strefy. Nie pamięta, kim jest ani jak się tam dostał. Stopniowo odkrywa, że Polana jest prowadzona przez dwóch chłopców: Alby'ego, przywódcę i Newta, drugiego dowódcę, którzy utrzymują porządek, egzekwując proste, ale skuteczne zasady. Skrzynia windy wychodzi spod ziemi raz w tygodniu i dostarcza nową żywność, narzędzia, lekarstwa, a czasem broń. Każdego miesiąca nowy chłopiec, który nie pamięta niczego poza jego imieniem, znajduje się w tej skrzyni z windą.
Polanę otacza kwadrat o ścianach o wysokości czterech mil wykonanych z betonu. W ścianach są otwory, które co noc zasuwają się jak drzwi. Za ścianami znajduje się Labirynt, labirynt wysokich betonowych ścian pokrytych bluszczem, który zmienia się każdego dnia. Labirynt jest domem dla dziwnych, śmiercionośnych stworzeń, zwanych Bóldożercami. Niewiele o nich wiadomo. Streferzy starają się pozostać przy życiu, a także „rozwiązać” Labirynt, wyznaczając „biegaczy”, aby przebiegli przez niego tak szybko, jak to możliwe, podczas gdy śledzą ruchy ścian i próbują znaleźć wyjście do ucieczki.
Thomas budzi się w metalowej windzie, która prowadzi go do Strefy. Nie pamięta, kim jest ani jak się tam dostał. Stopniowo odkrywa, że Polana jest prowadzona przez dwóch chłopców: Alby'ego, przywódcę i Newta, drugiego dowódcę, którzy utrzymują porządek, egzekwując proste, ale skuteczne zasady. Skrzynia windy wychodzi spod ziemi raz w tygodniu i dostarcza nową żywność, narzędzia, lekarstwa, a czasem broń. Każdego miesiąca nowy chłopiec, który nie pamięta niczego poza jego imieniem, znajduje się w tej skrzyni z windą.
Polanę otacza kwadrat o ścianach o wysokości czterech mil wykonanych z betonu. W ścianach są otwory, które co noc zasuwają się jak drzwi. Za ścianami znajduje się Labirynt, labirynt wysokich betonowych ścian pokrytych bluszczem, który zmienia się każdego dnia. Labirynt jest domem dla dziwnych, śmiercionośnych stworzeń, zwanych Bóldożercami. Niewiele o nich wiadomo. Streferzy starają się pozostać przy życiu, a także „rozwiązać” Labirynt, wyznaczając „biegaczy”, aby przebiegli przez niego tak szybko, jak to możliwe, podczas gdy śledzą ruchy ścian i próbują znaleźć wyjście do ucieczki.
14. "Gra szklanych paciorków" - Hermann Hesse
Gra szklanych paciorków jest ostatnią powieścią niemieckiego pisarza Hermanna Hessego. Akcja powieści Gra szklanych paciorków ma miejsce w przyszłości w bliżej niesprecyzowanym czasie. Hesse sugerował, że narracja książki rozpoczyna się około XXV wieku[2]. Tłem jest fikcyjna prowincja w centralnej Europie zwana Kastalią, zarezerwowana na mocy decyzji politycznych dla egzystencji czysto intelektualnej, technologia oraz życie ekonomiczne są ograniczone do niezbędnego minimum. Miejsce jest domem ascetycznego zakonu intelektualistów z podwójną misją: prowadzą oni szkoły z internatem dla młodych chłopców (powieść jest tym samym szczegółową eksploracją kształcenia się i życia intelektualnego) oraz kultywują i uczestniczą w grze szklanych paciorków, której natura pozostaje nieuchwytna. Pojawiają się tylko aluzje do jej zasad, które są pozornie tak skomplikowane, że nawet trudno jest je sobie wyobrazić. Gra wymaga lat ciężkich studiów muzycznych, matematycznych, jak i analizy historii kultury. W gruncie rzeczy gra jest jednak abstrakcyjną syntezą wszystkich sztuk i nauk. Jest ona inicjowana kreowaniem przez graczy głębokich odniesień między pozornie niezwiązanymi ze sobą tematami.
Powieść podąża śladami wybitnego członka zakonu, Józefa Knechta (nazwisko można tłumaczyć jako „sługę” lub „parobka”, ale może ono też znaczyć „wasala” lub „rycerza”), opisywanego przez fikcyjnego historyka zakonu. Stąd książka jest przykładem powieści rozwojowej. Tekst, napisany w naukowo-biograficznej formie, przedstawia moment decyzji protagonisty odnośnie do wstąpienia do zakonu, jego mistrzostwo w grze, oraz awans w hierarchii, kiedy ostatecznie zostaje mu nadany tytuł magister ludi, zarezerwowany tylko dla najlepszego gracza.
Jednak lojalność Knechta w stosunku do zakonu zaczyna się kruszyć, gdy ten stopniowo powątpiewa, czy ludzie uzdolnieni mają prawo do wycofania się z życia, wypełnionego wieloma problemami. Knecht zaczyna postrzegać Kastalię jako swego rodzaju wieżę z kości słoniowej, eteryczną, strzeżoną społeczność, poświęcającą się czysto intelektualnym celom, nieświadomą jednak problemów wiążących się z życiem na zewnątrz.
Ów wniosek przyspiesza tylko powstanie kryzysu osobistego, w wyniku czego Knecht dokonuje rzeczy niewyobrażalnej. Prosi o możliwość rezygnacji z tytułu magister ludi i postanawia opuścić zakon, rzekomo aby stać się wartością i pomocą dla szerszych kręgów kulturowych. Zarządcy zakonu odrzucają jego prośbę, lecz Knecht mimo to odchodzi, podejmując się początkowo pracy jako korepetytor syna swego przyjaciela z dzieciństwa. Zaledwie kilka dni później tonie w górskim jeziorze próbując pływać, nie będąc do tego odpowiednio przygotowanym. W tym miejscu urywa się fabuła utworu.
Narrator urywa główny wątek fabularny, zaznaczając, że koniec utworu leży poza zakresem jego biografii. Końcowy rozdział zatytułowany „Legenda” jest rzekomo częścią innej historii. Czytelnikowi zaprezentowane są pośmiertnie prace Knechta. Pierwsza sekcja zawiera jego poezję z różnych okresów jego życia. Po niej następują 3 krótkie opowiadania. Pierwsze przedstawia poganina Knechta, drugie Józefa, chrześcijańskiego pustelnika, a ostatnie życie Dasy, indyjskiego księcia, który dorastał jako pastuch. Wszystkie trzy historie obejmują losy trzech osób, poszukujących duchowych przeżyć, którzy uczą się mistycznych tradycji ich czasów od napotkanych mędrców. Początkowo Hesse zamierzał przedstawić różne egzystencje tej samej osoby, kiedy ta rodziłaby się na nowo[4]. Zamiast tego jednak skupił się na fabule umiejscowionej w przyszłości i zawierającej trzy opowiadania, „autorstwa” Knechta w Grze szklanych paciorków na końcu powieści.
Powieść podąża śladami wybitnego członka zakonu, Józefa Knechta (nazwisko można tłumaczyć jako „sługę” lub „parobka”, ale może ono też znaczyć „wasala” lub „rycerza”), opisywanego przez fikcyjnego historyka zakonu. Stąd książka jest przykładem powieści rozwojowej. Tekst, napisany w naukowo-biograficznej formie, przedstawia moment decyzji protagonisty odnośnie do wstąpienia do zakonu, jego mistrzostwo w grze, oraz awans w hierarchii, kiedy ostatecznie zostaje mu nadany tytuł magister ludi, zarezerwowany tylko dla najlepszego gracza.
Jednak lojalność Knechta w stosunku do zakonu zaczyna się kruszyć, gdy ten stopniowo powątpiewa, czy ludzie uzdolnieni mają prawo do wycofania się z życia, wypełnionego wieloma problemami. Knecht zaczyna postrzegać Kastalię jako swego rodzaju wieżę z kości słoniowej, eteryczną, strzeżoną społeczność, poświęcającą się czysto intelektualnym celom, nieświadomą jednak problemów wiążących się z życiem na zewnątrz.
Ów wniosek przyspiesza tylko powstanie kryzysu osobistego, w wyniku czego Knecht dokonuje rzeczy niewyobrażalnej. Prosi o możliwość rezygnacji z tytułu magister ludi i postanawia opuścić zakon, rzekomo aby stać się wartością i pomocą dla szerszych kręgów kulturowych. Zarządcy zakonu odrzucają jego prośbę, lecz Knecht mimo to odchodzi, podejmując się początkowo pracy jako korepetytor syna swego przyjaciela z dzieciństwa. Zaledwie kilka dni później tonie w górskim jeziorze próbując pływać, nie będąc do tego odpowiednio przygotowanym. W tym miejscu urywa się fabuła utworu.
Narrator urywa główny wątek fabularny, zaznaczając, że koniec utworu leży poza zakresem jego biografii. Końcowy rozdział zatytułowany „Legenda” jest rzekomo częścią innej historii. Czytelnikowi zaprezentowane są pośmiertnie prace Knechta. Pierwsza sekcja zawiera jego poezję z różnych okresów jego życia. Po niej następują 3 krótkie opowiadania. Pierwsze przedstawia poganina Knechta, drugie Józefa, chrześcijańskiego pustelnika, a ostatnie życie Dasy, indyjskiego księcia, który dorastał jako pastuch. Wszystkie trzy historie obejmują losy trzech osób, poszukujących duchowych przeżyć, którzy uczą się mistycznych tradycji ich czasów od napotkanych mędrców. Początkowo Hesse zamierzał przedstawić różne egzystencje tej samej osoby, kiedy ta rodziłaby się na nowo[4]. Zamiast tego jednak skupił się na fabule umiejscowionej w przyszłości i zawierającej trzy opowiadania, „autorstwa” Knechta w Grze szklanych paciorków na końcu powieści.
15. "Uległość" - Michael Houellebecq
Uległość to dystopijna powieść autorstwa francuskiego pisarza Michela Houellebecqa z elementami fikcji politycznej. Akcja powieści toczy się w 2022 roku, gdzie prezydentem zostaje muzułmanin Mohammed Ben Abbes należący do Bractwa Muzułmańskiego, który zamienia Francję w kraj wyznaniowy. Ben-Abbes wygrywa wybory i zostaje prezydentem Francji. Pacyfikuje kraj i wprowadza gruntowne zmiany w prawie francuskim, prywatyzując Sorbonę, a tym samym zwalniając François z pełną emeryturą, ponieważ teraz tylko muzułmanie mogą tam uczyć. Kończy także równość płci, pozwalając na poligamię. Kilku gorszych intelektualnie kolegów François, po przejściu na islam, znajduje dobrą pracę i zawiera aranżowane małżeństwa z atrakcyjnymi młodymi żonami. Nowy prezydent prowadzi kampanię na rzecz rozszerzenia Unii Europejskiej o Afrykę Północną w celu uczynienia z niej nowego Cesarstwa Rzymskiego, na czele z teraz zislamizowaną Francją.
16. "Człowiek z Wysokiego Zamku" - Philip K. Dick
Człowiek z Wysokiego Zamku to powieść science fiction Philipa K. Dicka. Dzieło należy do gatunku historia alternatywna. W powieści przeplatają się trzy równoległe światy: świat powieści Dicka, świat stworzony przez występującego w książce pisarza – Hawthorne’a Abendsena (autora Utyje szarańcza) – oraz – przez chwilę – nasz świat.
Akcja powieści rozgrywa się w drugiej połowie XX wieku alternatywnego świata na Zachodnim Wybrzeżu w Stanach Zjednoczonych. Po przegranej drugiej wojnie światowej ta część Ameryki znalazła się w japońskiej strefie wpływów politycznych. Świat rządzony jest przez zwycięskie państwa Osi, natomiast przedstawiciele podbitych narodów w większości pełnią rolę służących. USA znajdują się częściowo pod okupacją niemiecko-japońską, środkowe Stany są strefą buforową, zależną od obu mocarstw. Europa i Afryka zostały podbite przez Rzeszę, a Rosjanie (i inni Słowianie) zepchnięci za Kaukaz. Popularna (choć zakazana w Rzeszy) książka Abendsena Utyje szarańcza (w oryg. The Grasshopper Lies Heavy, tytuł pochodzi z księgi Koheleta) przedstawia alternatywną historię świata, w której państwa Osi przegrały (w roku 1948), Roosevelt nie wystartował po raz trzeci w wyborach, Churchill nadal (w roku 1962) rządzi Wielką Brytanią, a USA utrzymują stosunki handlowe z Chinami Czang Kaj-szeka.
Akcja powieści rozgrywa się w drugiej połowie XX wieku alternatywnego świata na Zachodnim Wybrzeżu w Stanach Zjednoczonych. Po przegranej drugiej wojnie światowej ta część Ameryki znalazła się w japońskiej strefie wpływów politycznych. Świat rządzony jest przez zwycięskie państwa Osi, natomiast przedstawiciele podbitych narodów w większości pełnią rolę służących. USA znajdują się częściowo pod okupacją niemiecko-japońską, środkowe Stany są strefą buforową, zależną od obu mocarstw. Europa i Afryka zostały podbite przez Rzeszę, a Rosjanie (i inni Słowianie) zepchnięci za Kaukaz. Popularna (choć zakazana w Rzeszy) książka Abendsena Utyje szarańcza (w oryg. The Grasshopper Lies Heavy, tytuł pochodzi z księgi Koheleta) przedstawia alternatywną historię świata, w której państwa Osi przegrały (w roku 1948), Roosevelt nie wystartował po raz trzeci w wyborach, Churchill nadal (w roku 1962) rządzi Wielką Brytanią, a USA utrzymują stosunki handlowe z Chinami Czang Kaj-szeka.
17. "Wydziedziczeni" - Ursula K. Le Guin
Wydziedziczeni to powieść fantastyczna autorstwa Ursuli K. Le Guin rozgrywająca się w świecie Ekumeny.
Akcja powieści rozgrywa się na rywalizujących planetach: Urras i jej satelicie Anarres. Mieszkańcy tej drugiej wywodzą się z rewolucjonistów, którzy sto kilkadziesiąt lat przed wydarzeniami tu opisywanymi wyzwolili się spod władzy urraskich kapitalistów i osiedlili na satelicie. Jako że wywodzili się oni z anarchistycznego ruchu Odo, obecnie na planecie nie ma żadnego rządu, panuje formalna anarchia, ale faktycznie polecenia wydają komitety rewolucyjne. Ustrój przypomina nieco izraelskie kibuce.
Bohaterem powieści jest fizyk Szevek, który próbuje stworzyć uniwersalną teorię czasu. Udaje mu się to, ale na Anarres nikt nie potrzebuje zasady jednoczesności, dzięki której możliwy jest natychmiastowy transport informacji do dowolnego miejsca wszechświata, a więc stworzenie ansibla, urządzenia do natychmiastowej komunikacji. By opublikować swoje odkrycie, Szevek musi samotnie pokonać wiele przeciwności. W końcu leci na znienawidzoną przez swoich krajan planetę Urras, żegnany jako zdrajca. Tam odkrywa, że rozwinięte państwo kapitalistyczne także jest dalekie od ideału, i staje się działaczem podziemia, przez co musi uciekać z Urras przez ziemską ambasadę. Idee swoje Szevek darowuje ludzkości.
Akcja powieści rozgrywa się na rywalizujących planetach: Urras i jej satelicie Anarres. Mieszkańcy tej drugiej wywodzą się z rewolucjonistów, którzy sto kilkadziesiąt lat przed wydarzeniami tu opisywanymi wyzwolili się spod władzy urraskich kapitalistów i osiedlili na satelicie. Jako że wywodzili się oni z anarchistycznego ruchu Odo, obecnie na planecie nie ma żadnego rządu, panuje formalna anarchia, ale faktycznie polecenia wydają komitety rewolucyjne. Ustrój przypomina nieco izraelskie kibuce.
Bohaterem powieści jest fizyk Szevek, który próbuje stworzyć uniwersalną teorię czasu. Udaje mu się to, ale na Anarres nikt nie potrzebuje zasady jednoczesności, dzięki której możliwy jest natychmiastowy transport informacji do dowolnego miejsca wszechświata, a więc stworzenie ansibla, urządzenia do natychmiastowej komunikacji. By opublikować swoje odkrycie, Szevek musi samotnie pokonać wiele przeciwności. W końcu leci na znienawidzoną przez swoich krajan planetę Urras, żegnany jako zdrajca. Tam odkrywa, że rozwinięte państwo kapitalistyczne także jest dalekie od ideału, i staje się działaczem podziemia, przez co musi uciekać z Urras przez ziemską ambasadę. Idee swoje Szevek darowuje ludzkości.
18. "Upadające imperium" - John Scalzi
Upadające imperium to powieść z gatunku space opera autorstwa amerykańskiego pisarza Johna Scalzi, pierwszy tom cyklu „The Interdependency”.
Nurt – pozawymiarowe pole, dzięki któremu można uzyskać dostęp do określonych punktów w kosmosie – umożliwia przenoszenie się do światów, krążących wokół odległych gwiazd. Dzięki Nurtowi ludzkość wyruszyła z Ziemi w kosmos i utworzyła nowe imperium, Wspólnotę. Zasady Wspólnoty mówiące, że żadna z ludzkich kolonii nie jest w stanie przetrwać bez pozostałych, stanowią system kontroli władców nad imperium. Fizyk pracujący na odległej planecie odkrywa, że Nurt nie jest statyczny i może odciąć zamieszkałe światy od siebie. W plątaninie intryg troje ludzi: naukowiec, dziedziczka jednego z karteli i imperatorka Wspólnoty, dociekają czy uda się uratować międzygwiezdne imperium.
Nurt – pozawymiarowe pole, dzięki któremu można uzyskać dostęp do określonych punktów w kosmosie – umożliwia przenoszenie się do światów, krążących wokół odległych gwiazd. Dzięki Nurtowi ludzkość wyruszyła z Ziemi w kosmos i utworzyła nowe imperium, Wspólnotę. Zasady Wspólnoty mówiące, że żadna z ludzkich kolonii nie jest w stanie przetrwać bez pozostałych, stanowią system kontroli władców nad imperium. Fizyk pracujący na odległej planecie odkrywa, że Nurt nie jest statyczny i może odciąć zamieszkałe światy od siebie. W plątaninie intryg troje ludzi: naukowiec, dziedziczka jednego z karteli i imperatorka Wspólnoty, dociekają czy uda się uratować międzygwiezdne imperium.
19. "Podziemny krąg" - Chuck Palahniuk
Podziemny krąg to powieść amerykańskiego autora Chucka Palahniuka. Fabuła koncentruje się wokół bezimiennego narratora, który toczy walkę ze swoim (stale rosnącym) dyskomfortem, wywołanym przez konsumpcjonizm i wzór mężczyzny zagnieżdżony w amerykańskiej kulturze. Próbując się temu przeciwstawić, w ramach radykalnej formy psychoterapii tworzy działający w podziemiu klub walki. Książka skupia się na bezimiennym narratorze, który nienawidzi swojej pracy i swojego życia. Pracuje on dla, również nienazwanej, firmy motoryzacyjnej. Jego zadanie polega na stosowaniu wzoru (liczba samochodów w obiegu razy prawdopodobieństwo wypadku razy średni koszt ugody pozasądowej), który mówi jego pracodawcy, czy wycofanie z rynku danego modelu będzie tańsze, czy droższe od (obiektywnie nieuczciwego) zatajenia wady fabrycznej. W tym samym czasie zaczyna być coraz bardziej zawiedziony propagowanym przez media konsumpcyjnym stylem życia, który pochłonął jego życie, zmuszając go do identyfikowania siebie z meblami, ubraniami i innymi posiadanymi przedmiotami. Związane z tym niezadowolenie połączone z jego służbowymi podróżami pomiędzy strefami czasowymi spowodowało, że zaczął cierpieć na chroniczną bezsenność.
20. "Nakręcona dziewczyna" - Paolo Bacigalupi
Nakręcana dziewczyna to powieść fantastyczna autorstwa Paolo Bacigalupiego sytuująca się na pograniczu fantastyki ekologicznej i biopunka.
Akcja powieści rozgrywa się w niedalekiej przyszłości w Bangkoku. Globalne ocieplenie doprowadziło do znaczącego podniesienia poziomów oceanów. Nieprzemyślane albo wprost agresywne modyfikacje genetyczne zwierząt i roślin doprowadziły do zniszczenia wielu ekosystemów. Po świecie wciąż krążą choroby, które w błyskawicznym tempie niszczą uprawy i hodowle. W większości świata jedynym sposobem uprawiania żywności jest więc korzystanie z jałowych nasion dostarczanych przez korporacje biotechnologiczne – tylko one są odporne na zarazy.
Jednocześnie, w związku z kryzysem klimatycznym, bardzo ogranicza się emisję gazów cieplarnianych – transport odbywa się drogą morską albo sterowcami, które napędza się za pomocą wysokoenergetycznych sprężyn, które z kolei nakręca się na kieratach, w które zaprzęgane są m.in. megadonty – wielkie genetycznie modyfikowane zwierzęta podobne do mamutów.
Królestwo Tajlandii, dzięki izolacjonistycznej polityce, zdołało przetrwać globalne kataklizmy i zyskać na znaczeniu. Zachowało też swój bank nasion, który czyni ją w znacznym stopniu niezależną od międzynarodowych korporacji biotechnologicznych.
Głównych bohaterów jest czworo.
Anderson Lake to wysłannik AgriGenu – jednej z korporacji biotechnologicznych. Prowadzi w Tajlandii fabrykę sprężyn nakręcanych przez megadonty, ale w sekrecie stara się pozyskać dla swojego pracodawcy innowacje genetyczne wytwarzane w Tajlandii oraz dotrzeć do tajskiego banku nasion, dzięki któremu królestwu udało się znacząco ograniczyć wpływy korporacji agrotechnicznych.
Hock Seng jest menedżerem fabryki Lake'a. To jeden z licznych uciekinierów z Malezji, w której miała miejsce masowa czystka tamtejszych Chińczyków. Seng był wcześniej odnoszącym sukcesy biznesmenem, teraz stara się odzyskać swój dawny status. Pracuje dla Lake'a, ale w sekrecie planuje wykradnięcie mu sekretów firmy i sprzedanie ich na czarnym rynku.
Tytułowa bohaterka, Emiko, to japońska "nakręcanka" – genetycznie modyfikowana kobieta. Pierwotnie była asystentką i seksualną niewolnicą japońskiego przedstawiciela korporacji na Tajlandii. Jej właściciel, wyjeżdżając, zostawił ją w Tajlandii, gdzie "nakręcanki" są nielegalne i prześladowane, dlatego Emiko pracuje jako uczestniczka brutalnych pokazów przemocy seksualnej, w zamian zarabiając na bardzo ubogie przetrwanie i ochronę przed schwytaniem przez służby i skompostowaniem.
Jaidee Rojjanasukchai to jeden z dowódców "białych koszul" – zbrojnego ramienia Ministerstwa Środowiska, które zajmuje się zwalczaniem nielegalnego importu towarów, wykorzystywania nielegalnych źródeł energii i ochroną tajskich ekosystemów przed groźnymi chorobami czy szkodnikami. W dalszej części akcji powieści na znaczeniu zyskuje była podwładna Jaidee'ego, Kanya.
Jaidee podczas jednej z operacji niszczy duży ładunek kontrabandy, która miała trafić do zagranicznych biznesmenów w Tajlandii. W odpowiedzi Anderson Lake i inni "farangowie" (taj. obcokrajowcy) naciskają na ministra handlu, by powstrzymał gorliwego i nieprzekupnego Jaidee'ego od tak zdecydowanych działań. Żona Jaidee'ego zostaje porwana, a on sam zgadza się, w zamian za jej uwolnienie, ustąpić i poddać się karze pokuty w zakonie. Kiedy orientuje się, że jego żona prawdopodobnie została zamordowana, ucieka z zakonu i stara się zamordować ministra handlu Akkarata. Zostaje jednak powstrzymany i zabity. W efekcie staje się męczennikiem "białych koszul" i w mieście dochodzi do zamieszek.
W fabryce Lake'a, w której do przygotowywania sprężyn do magazynowania ogromnych ilości energii używa się substancji pochodzenia roślinnego, rozwija się zaraza. Hock Seng starannie pozbywa się ciał pierwszych ofiar, a sam stara się ukryć.
Lake stara się wejść w sojusz z ministerm handlu. W zamian za dostęp do banku nasion oferuje mu pomoc w pokonaniu ministra środowiska.
W tym czasie Emiko morduje gości klubu, którzy byli wobec niej wyjątkowo brutalni. Okazuje się, że jej modyfikacje obejmują przystosowanie do walki, a także że wśród zamordowanych przez nią mężczyzn jest Somdet Chaopraya – regent młodej tajskiej królowej.
W rezultacie jego śmierci dochodzi do otwartej wojny między ministerstwem handlu i ministerstwem środowiska. Zwycięża minister środowiska Akkarat. W rezultacie państwo po czasach izolacji ma otworzyć się na korporacje biotechnologiczne. Jednak Kanya, którą Akkarat wyznaczył na nową ministrę środowiska, buntuje się i doprowadza do powstania, w wyniku którego zniszczone zostają instalacje chroniące Bangkok przed zalaniem przez oceany.
W finale na ruinach zalanego miasta Emiko spotyka Gibbonsa – jednego z genialnych inżynierów genetycznych – który obiecuje, że użyje genów Emiko do stworzenia nowej rasy płodnych Nowych Ludzi, którzy będą mogli żyć w zrujnowanym świecie.
Akcja powieści rozgrywa się w niedalekiej przyszłości w Bangkoku. Globalne ocieplenie doprowadziło do znaczącego podniesienia poziomów oceanów. Nieprzemyślane albo wprost agresywne modyfikacje genetyczne zwierząt i roślin doprowadziły do zniszczenia wielu ekosystemów. Po świecie wciąż krążą choroby, które w błyskawicznym tempie niszczą uprawy i hodowle. W większości świata jedynym sposobem uprawiania żywności jest więc korzystanie z jałowych nasion dostarczanych przez korporacje biotechnologiczne – tylko one są odporne na zarazy.
Jednocześnie, w związku z kryzysem klimatycznym, bardzo ogranicza się emisję gazów cieplarnianych – transport odbywa się drogą morską albo sterowcami, które napędza się za pomocą wysokoenergetycznych sprężyn, które z kolei nakręca się na kieratach, w które zaprzęgane są m.in. megadonty – wielkie genetycznie modyfikowane zwierzęta podobne do mamutów.
Królestwo Tajlandii, dzięki izolacjonistycznej polityce, zdołało przetrwać globalne kataklizmy i zyskać na znaczeniu. Zachowało też swój bank nasion, który czyni ją w znacznym stopniu niezależną od międzynarodowych korporacji biotechnologicznych.
Głównych bohaterów jest czworo.
Anderson Lake to wysłannik AgriGenu – jednej z korporacji biotechnologicznych. Prowadzi w Tajlandii fabrykę sprężyn nakręcanych przez megadonty, ale w sekrecie stara się pozyskać dla swojego pracodawcy innowacje genetyczne wytwarzane w Tajlandii oraz dotrzeć do tajskiego banku nasion, dzięki któremu królestwu udało się znacząco ograniczyć wpływy korporacji agrotechnicznych.
Hock Seng jest menedżerem fabryki Lake'a. To jeden z licznych uciekinierów z Malezji, w której miała miejsce masowa czystka tamtejszych Chińczyków. Seng był wcześniej odnoszącym sukcesy biznesmenem, teraz stara się odzyskać swój dawny status. Pracuje dla Lake'a, ale w sekrecie planuje wykradnięcie mu sekretów firmy i sprzedanie ich na czarnym rynku.
Tytułowa bohaterka, Emiko, to japońska "nakręcanka" – genetycznie modyfikowana kobieta. Pierwotnie była asystentką i seksualną niewolnicą japońskiego przedstawiciela korporacji na Tajlandii. Jej właściciel, wyjeżdżając, zostawił ją w Tajlandii, gdzie "nakręcanki" są nielegalne i prześladowane, dlatego Emiko pracuje jako uczestniczka brutalnych pokazów przemocy seksualnej, w zamian zarabiając na bardzo ubogie przetrwanie i ochronę przed schwytaniem przez służby i skompostowaniem.
Jaidee Rojjanasukchai to jeden z dowódców "białych koszul" – zbrojnego ramienia Ministerstwa Środowiska, które zajmuje się zwalczaniem nielegalnego importu towarów, wykorzystywania nielegalnych źródeł energii i ochroną tajskich ekosystemów przed groźnymi chorobami czy szkodnikami. W dalszej części akcji powieści na znaczeniu zyskuje była podwładna Jaidee'ego, Kanya.
Jaidee podczas jednej z operacji niszczy duży ładunek kontrabandy, która miała trafić do zagranicznych biznesmenów w Tajlandii. W odpowiedzi Anderson Lake i inni "farangowie" (taj. obcokrajowcy) naciskają na ministra handlu, by powstrzymał gorliwego i nieprzekupnego Jaidee'ego od tak zdecydowanych działań. Żona Jaidee'ego zostaje porwana, a on sam zgadza się, w zamian za jej uwolnienie, ustąpić i poddać się karze pokuty w zakonie. Kiedy orientuje się, że jego żona prawdopodobnie została zamordowana, ucieka z zakonu i stara się zamordować ministra handlu Akkarata. Zostaje jednak powstrzymany i zabity. W efekcie staje się męczennikiem "białych koszul" i w mieście dochodzi do zamieszek.
W fabryce Lake'a, w której do przygotowywania sprężyn do magazynowania ogromnych ilości energii używa się substancji pochodzenia roślinnego, rozwija się zaraza. Hock Seng starannie pozbywa się ciał pierwszych ofiar, a sam stara się ukryć.
Lake stara się wejść w sojusz z ministerm handlu. W zamian za dostęp do banku nasion oferuje mu pomoc w pokonaniu ministra środowiska.
W tym czasie Emiko morduje gości klubu, którzy byli wobec niej wyjątkowo brutalni. Okazuje się, że jej modyfikacje obejmują przystosowanie do walki, a także że wśród zamordowanych przez nią mężczyzn jest Somdet Chaopraya – regent młodej tajskiej królowej.
W rezultacie jego śmierci dochodzi do otwartej wojny między ministerstwem handlu i ministerstwem środowiska. Zwycięża minister środowiska Akkarat. W rezultacie państwo po czasach izolacji ma otworzyć się na korporacje biotechnologiczne. Jednak Kanya, którą Akkarat wyznaczył na nową ministrę środowiska, buntuje się i doprowadza do powstania, w wyniku którego zniszczone zostają instalacje chroniące Bangkok przed zalaniem przez oceany.
W finale na ruinach zalanego miasta Emiko spotyka Gibbonsa – jednego z genialnych inżynierów genetycznych – który obiecuje, że użyje genów Emiko do stworzenia nowej rasy płodnych Nowych Ludzi, którzy będą mogli żyć w zrujnowanym świecie.
21. "Zabójcza sprawiedliwość" - Ann Leckie
Zabójcza sprawiedliwość to powieść fantastycznonaukowa amerykańskiej pisarki Ann Leckie. Książka, napisana w gatunku space opera, jest pierwszą w trylogii „Imperium Radch”, kolejne części to: Zabójczy miecz i Ancillary Mercy.
W przyszłości odległej o tysiące lat, jedną z głównych potęg w kosmosie jest Imperium Radch. Od wieków rządzi nim władca, żyjący w tysiącach ciał połączonych w sieć. Sztuczna inteligencja jednego z okrętów imperium traci przez niego wszystko, prócz jednego z wielu kontrolowanych wcześniej przez nią ciał. Od tej pory, jako Breq, szuka zemsty.
W przyszłości odległej o tysiące lat, jedną z głównych potęg w kosmosie jest Imperium Radch. Od wieków rządzi nim władca, żyjący w tysiącach ciał połączonych w sieć. Sztuczna inteligencja jednego z okrętów imperium traci przez niego wszystko, prócz jednego z wielu kontrolowanych wcześniej przez nią ciał. Od tej pory, jako Breq, szuka zemsty.
22. "Czarne oceany" - Jacek Dukaj
Czarne oceany to powieść napisana w 2001 roku przez Jacka Dukaja, polskiego pisarza science fiction. Powieść wpisuje się w gatunek hard science fiction, opisujący Ziemię pod koniec XXI wieku w obliczu technologicznej osobliwości. Akcja utworu rozgrywa się ok. 2060 roku w USA, w okresie prowadzonych przez komputery wojen ekonomicznych; bohaterem powieści jest Nicolas Hunt, lobbysta zaangażowany w projekt badający zjawisko telepatii.
Jest rok około 2060. Stany Zjednoczone są nadal wiodącą potęgą, ale mocarstwa europejskie i azjatyckie są tuż za nim. Technologia rozwinęła się, a implanty biotechnologiczne umożliwiają ludziom kontrolę nad komputerami za pośrednictwem interfejsów mózg-komputer. Powszechne jest pełne zanurzenie w wirtualnej rzeczywistości, podobnie jak „Orto Virtual Reality” - mieszanie wirtualnej rzeczywistości z naszą rzeczywistością w postaci rzeczywistości rozszerzonej. Znaczna część elity jest również zmodyfikowana genetycznie, a sztuczna inteligencja jest coraz bardziej powszechna. Pod wieloma względami jest to mroczny, cyberpunkowy świat.
Główny bohater, Nicholas Hunt, jest amerykańskim politykiem i lobbystą, ściśle związanym z niektórymi gałęziami tajnych badań wojskowych, w tym z działaniami paranormalnymi. Nie jest bohaterem: jak sam o nim mówi Dukaj, jest „cynicznym, egoistycznym biurokratą, którego główną motywacją do podejmowania wszelkich decyzji zawodowych jest, jak się wydaje, zasłanianie sobie tyłka”. Obecnie przegrał wewnętrzną walkę o władzę i ma nadzorować coś, co wydaje się być ślepym zaułkiem, skromnym projektem. Wkrótce jednak jego projekt zaczyna zyskiwać na znaczeniu, ponieważ naukowcy badają pewne obiecujące teorie z pogranicza memetyki i telepatii, w tym badanie potencjalnych form życia, które wykorzystywałyby memy tak samo, jak my używamy genów, i rozwijają nowe nauki, takie jak psychomemetyka.
Nagle ma miejsce dziwny kataklizm, w wyniku którego miliony ludzi na całym świecie oszalały, a wiele gęsto zaludnionych obszarów staje się strefą zakazaną. Czy to inwazja obcych? Wynik eksperymentu wojskowego czy korporacyjnego? Nowy krok w ewolucji człowieka? A może widzimy bolesną transformację w post-technologiczny świat osobliwości? Nicholas Hunt nie jest pewien, ale wie jedno: trwa wyścig szczurów i zrobi wszystko, co konieczne, aby przeżyć.
Jest rok około 2060. Stany Zjednoczone są nadal wiodącą potęgą, ale mocarstwa europejskie i azjatyckie są tuż za nim. Technologia rozwinęła się, a implanty biotechnologiczne umożliwiają ludziom kontrolę nad komputerami za pośrednictwem interfejsów mózg-komputer. Powszechne jest pełne zanurzenie w wirtualnej rzeczywistości, podobnie jak „Orto Virtual Reality” - mieszanie wirtualnej rzeczywistości z naszą rzeczywistością w postaci rzeczywistości rozszerzonej. Znaczna część elity jest również zmodyfikowana genetycznie, a sztuczna inteligencja jest coraz bardziej powszechna. Pod wieloma względami jest to mroczny, cyberpunkowy świat.
Główny bohater, Nicholas Hunt, jest amerykańskim politykiem i lobbystą, ściśle związanym z niektórymi gałęziami tajnych badań wojskowych, w tym z działaniami paranormalnymi. Nie jest bohaterem: jak sam o nim mówi Dukaj, jest „cynicznym, egoistycznym biurokratą, którego główną motywacją do podejmowania wszelkich decyzji zawodowych jest, jak się wydaje, zasłanianie sobie tyłka”. Obecnie przegrał wewnętrzną walkę o władzę i ma nadzorować coś, co wydaje się być ślepym zaułkiem, skromnym projektem. Wkrótce jednak jego projekt zaczyna zyskiwać na znaczeniu, ponieważ naukowcy badają pewne obiecujące teorie z pogranicza memetyki i telepatii, w tym badanie potencjalnych form życia, które wykorzystywałyby memy tak samo, jak my używamy genów, i rozwijają nowe nauki, takie jak psychomemetyka.
Nagle ma miejsce dziwny kataklizm, w wyniku którego miliony ludzi na całym świecie oszalały, a wiele gęsto zaludnionych obszarów staje się strefą zakazaną. Czy to inwazja obcych? Wynik eksperymentu wojskowego czy korporacyjnego? Nowy krok w ewolucji człowieka? A może widzimy bolesną transformację w post-technologiczny świat osobliwości? Nicholas Hunt nie jest pewien, ale wie jedno: trwa wyścig szczurów i zrobi wszystko, co konieczne, aby przeżyć.
23. "Poszukiwacz" - Jack McDevitt
Poszukiwacz to powieść Jacka McDevitta z gatunku fantastyki naukowej.
Alex Benedict musi zmierzyć się z zagadką tajemniczego kubka, prawdopodobnie pochodzącego ze statku kosmicznego sprzed dziewięciu tysięcy lat. Artefakt odnalazło małżeństwo Wescottów, którzy niedługo później zginęli śmiercią tragiczną. Odkrycie może być związane się z Margolianami, zaginionymi przed wiekami uchodźcami z Ziemi.
Alex Benedict musi zmierzyć się z zagadką tajemniczego kubka, prawdopodobnie pochodzącego ze statku kosmicznego sprzed dziewięciu tysięcy lat. Artefakt odnalazło małżeństwo Wescottów, którzy niedługo później zginęli śmiercią tragiczną. Odkrycie może być związane się z Margolianami, zaginionymi przed wiekami uchodźcami z Ziemi.
24. "Rok 1984" - George Orwell
Rok 1984 to futurystyczna dystopia o licznych podtekstach politycznych, napisana przez George’a Orwella.
Głównym bohaterem powieści jest Winston Smith, mężczyzna w średnim wieku, członek Zewnętrznej Partii, pracownik Ministerstwa Prawdy. Zajmuje się on ciągłym „aktualizowaniem” prasy. Do jego obowiązków należy między innymi usuwanie nazwisk ewaporowanych osób, poprawianie błędnych prognoz rządu (tak, aby jego przewidywania wydawały się trafne), wymazywanie niespełnionych obietnic rządu czy nawet pisanie od nowa całych artykułów, jeżeli są w całości niezgodne z „rzeczywistością”.
Winston, rozczarowany swoim życiem i dostrzegający szaleństwo systemu, stara się dociec, czy to, co mówi Partia, jest prawdą i czy to, co robi, ma jakikolwiek sens. Swój cichy bunt rozpoczyna od poważnej myślozbrodni – w kupionym w dzielnicy proli zeszycie zapisuje swoje myśli. Notatka z niewinnego opisu obejrzanego dzień wcześniej filmu zamienia się w deklarację nienawiści do Wielkiego Brata. W późniejszym czasie Winston niejednokrotnie dopuszcza się myślozbrodni. Któregoś dnia poznaje Julię – młodą pracownicę innego działu Ministerstwa Prawdy. Zakochują się w sobie, współżyją ze sobą w ukryciu – takie uczucia jak miłość, lojalność czy przyjaźń są zabronione. Razem buntują się przeciwko Partii. Za pośrednictwem O’Briena, członka Partii Wewnętrznej, domniemanego członka Braterstwa, wchodzą w posiadanie tajemniczej Księgi autorstwa Goldsteina, znienawidzonego wroga Partii, postaci ukazywanej przez propagandę i plotki jako swoiste przeciwieństwo Wielkiego Brata.
Ponadto Winston dopuszcza się następujących zbrodni: odwiedza dzielnice proli, rozmawia z prolami, opuszcza na kilka godzin Londyn. Za każde z tych przestępstw grozi ewaporacja. Ostatecznie Winston ponosi klęskę – zostaje aresztowany, poddany śledztwu, w czasie którego przyznaje się do winy. Jest to jednak tylko wstęp, gdyż ostatecznym celem śledztwa nie jest udowodnienie winy (która i tak jest oczywista), a „przebudowa” świadomości skazanego (pranie mózgu). Ostateczną klęską Winstona jest zdradzenie Julii, a przypływ miłości do Wielkiego Brata, który czuje po wyjściu z Ministerstwa Miłości, jest triumfem śledczych.
Świat w Roku 1984 jest podzielony na trzy walczące ze sobą nieustannie supermocarstwa. Państwom tym, walczącym o wielki obszar obfitujący w potencjalnych niewolników i zasoby naturalne (część Afryki, Indie, Azja Południowo-wschodnia i Bliski Wschód), wcale nie zależy na pokoju, gdyż dzięki wojnie utrzymać można status quo wewnątrz. Dla każdego mocarstwa wojna jest po to, aby uzasadniać obywatelom konieczność istnienia reżimu, który chroni przed hordami sąsiadów. Walczą o tereny sporne, aby spożytkować ich zasoby na dalsze prowadzenie wojny. Popełniane są zbrodnie wojenne. Bitwy są prawdziwe, ale kampanie prowadzone tak, aby samemu nie zwyciężyć. Wojna uzasadnia także ogólnie panującą nędzę (połowa Oceanii chodzi bez butów, żyletki są towarem luksusowym, a przydział czekolady spada) i marną jakość tych towarów, które są dostępne.
Głównym bohaterem powieści jest Winston Smith, mężczyzna w średnim wieku, członek Zewnętrznej Partii, pracownik Ministerstwa Prawdy. Zajmuje się on ciągłym „aktualizowaniem” prasy. Do jego obowiązków należy między innymi usuwanie nazwisk ewaporowanych osób, poprawianie błędnych prognoz rządu (tak, aby jego przewidywania wydawały się trafne), wymazywanie niespełnionych obietnic rządu czy nawet pisanie od nowa całych artykułów, jeżeli są w całości niezgodne z „rzeczywistością”.
Winston, rozczarowany swoim życiem i dostrzegający szaleństwo systemu, stara się dociec, czy to, co mówi Partia, jest prawdą i czy to, co robi, ma jakikolwiek sens. Swój cichy bunt rozpoczyna od poważnej myślozbrodni – w kupionym w dzielnicy proli zeszycie zapisuje swoje myśli. Notatka z niewinnego opisu obejrzanego dzień wcześniej filmu zamienia się w deklarację nienawiści do Wielkiego Brata. W późniejszym czasie Winston niejednokrotnie dopuszcza się myślozbrodni. Któregoś dnia poznaje Julię – młodą pracownicę innego działu Ministerstwa Prawdy. Zakochują się w sobie, współżyją ze sobą w ukryciu – takie uczucia jak miłość, lojalność czy przyjaźń są zabronione. Razem buntują się przeciwko Partii. Za pośrednictwem O’Briena, członka Partii Wewnętrznej, domniemanego członka Braterstwa, wchodzą w posiadanie tajemniczej Księgi autorstwa Goldsteina, znienawidzonego wroga Partii, postaci ukazywanej przez propagandę i plotki jako swoiste przeciwieństwo Wielkiego Brata.
Ponadto Winston dopuszcza się następujących zbrodni: odwiedza dzielnice proli, rozmawia z prolami, opuszcza na kilka godzin Londyn. Za każde z tych przestępstw grozi ewaporacja. Ostatecznie Winston ponosi klęskę – zostaje aresztowany, poddany śledztwu, w czasie którego przyznaje się do winy. Jest to jednak tylko wstęp, gdyż ostatecznym celem śledztwa nie jest udowodnienie winy (która i tak jest oczywista), a „przebudowa” świadomości skazanego (pranie mózgu). Ostateczną klęską Winstona jest zdradzenie Julii, a przypływ miłości do Wielkiego Brata, który czuje po wyjściu z Ministerstwa Miłości, jest triumfem śledczych.
Świat w Roku 1984 jest podzielony na trzy walczące ze sobą nieustannie supermocarstwa. Państwom tym, walczącym o wielki obszar obfitujący w potencjalnych niewolników i zasoby naturalne (część Afryki, Indie, Azja Południowo-wschodnia i Bliski Wschód), wcale nie zależy na pokoju, gdyż dzięki wojnie utrzymać można status quo wewnątrz. Dla każdego mocarstwa wojna jest po to, aby uzasadniać obywatelom konieczność istnienia reżimu, który chroni przed hordami sąsiadów. Walczą o tereny sporne, aby spożytkować ich zasoby na dalsze prowadzenie wojny. Popełniane są zbrodnie wojenne. Bitwy są prawdziwe, ale kampanie prowadzone tak, aby samemu nie zwyciężyć. Wojna uzasadnia także ogólnie panującą nędzę (połowa Oceanii chodzi bez butów, żyletki są towarem luksusowym, a przydział czekolady spada) i marną jakość tych towarów, które są dostępne.
25. "Związek żydowskich policjantów" - Michael Chabon
Związek żydowskich policjantów to powieść Michaela Chabona. Zagrożony eksterminacją naród żydowski, w obliczu II wojny światowej i zniszczenia państwa Izrael, otrzymał od państwa amerykańskiego prawo do czasowego użytkowania okolic miasta Sitka na terytorium stanu Alaska. Kilkadziesiąt lat życia w trudnych warunkach to historia niełatwego współżycia z tubylczymi Tlingitami i słabnącego pionierskiego zapału. Gdy upływa powoli 60-letni okres dzierżawy, Żydzi w większości pragną stąd wyemigrować. Jednak inspektor śledczy Mejer Ladsman, policjant w typie chandlerowskim (rozwiedziony alkoholik), musi wykonywać swoją robotę. Aktualnie jest to sprawa morderstwa anonimowego szachisty narkomana, zastrzelonego w hotelu, w którym mieszka Ladsman. W śledztwie pomaga mu partner, pół-Żyd, pół-Tlingit, Miśko Szemec, zaś formalnie przeszkadza przełożona, była żona, Bina Gelbfisz. Nie zważając na biurokratyczne zakazy detektyw drąży sprawę szachisty, który okazuje się zaginionym przed laty jedynym synem potężnego chasydzkiego rabina. Tropy prowadzą do tajnego ośrodka, w którym przygotowuje się powrót Żydów do Palestyny, a ofiara – Mendel Szpilman – okazuje się najważniejszym elementem planu: potencjalnym, oczekiwanym przez Żydów raz na pokolenie, cadykiem-ha dor. Patronem planu jest rząd USA. Zawiłe śledztwo ujawnia, iż zamieszani w zdarzenia byli bliscy samych śledczych, ojciec Miśka – dawny agent federalny i stary przyjaciel ojca Mejera, Litwak. Także tragiczna niedawna śmierć siostry Mejera, Naomi, okazuje się elementem układanki.
26. "Wrota Abaddona" - James S.A. Corey
Wrota Abaddona to amerykańska powieść fantastycznonaukowa autorstwa dwóch autorów tworzących pod pseudonimem James S.A. Corey.
Załoga Rosynanta usamodzielniła się: dzięki dużej ilości zleceń Jim Holden, Naomi, Amos i Aleks wyremontowali statek i mogą pozwolić sobie na dostanie życie. Nie wszystko jest jednak zupełnie kolorowe: kapitan często widuje zmarłego Millera pod zmodyfikowaną postacią. Grupa podejrzewa, że ma to coś wspólnego z protomolekułą. Wkrótce załoga staje się elementem wielkiej flotylli statków, które mają zbadać specyficzny artefakt. Jim Holden nie wie jeszcze, że ktoś w tym wszystkim uknuł spisek mający na celu zgładzenie go.
Załoga Rosynanta usamodzielniła się: dzięki dużej ilości zleceń Jim Holden, Naomi, Amos i Aleks wyremontowali statek i mogą pozwolić sobie na dostanie życie. Nie wszystko jest jednak zupełnie kolorowe: kapitan często widuje zmarłego Millera pod zmodyfikowaną postacią. Grupa podejrzewa, że ma to coś wspólnego z protomolekułą. Wkrótce załoga staje się elementem wielkiej flotylli statków, które mają zbadać specyficzny artefakt. Jim Holden nie wie jeszcze, że ktoś w tym wszystkim uknuł spisek mający na celu zgładzenie go.
27. "Neuromancer" - William Gibson
Neuromancer to powieść Williama Gibsona z 1984 roku, uważana za klasykę cyberpunku. Stanowi pierwszą część tzw. Trylogii Ciągu (ang. Sprawl Trilogy), której kolejne tomy to Graf Zero i Mona Liza Turbo.
Akcja powieści rozgrywa się w świecie przyszłości o charakterze dystopijnym, a jej głównym bohaterem jest Case, haker, który okradł swoich dawnych pracodawców, a ci wstrzyknęli mu radziecką mykotoksynę, aby nigdy nie mógł wejść do wirtualnego świata. Z pomocą przychodzi mu pewien człowiek o imieniu Armitage, który zmieni jego dotychczasowe życie – dzięki niemu zostaje on wynajęty przez nieznanego mocodawcę do popełnienia, wydawałoby się niewykonalnego, przestępstwa.
Akcja powieści rozgrywa się w świecie przyszłości o charakterze dystopijnym, a jej głównym bohaterem jest Case, haker, który okradł swoich dawnych pracodawców, a ci wstrzyknęli mu radziecką mykotoksynę, aby nigdy nie mógł wejść do wirtualnego świata. Z pomocą przychodzi mu pewien człowiek o imieniu Armitage, który zmieni jego dotychczasowe życie – dzięki niemu zostaje on wynajęty przez nieznanego mocodawcę do popełnienia, wydawałoby się niewykonalnego, przestępstwa.
28. "Dom derwiszy" - Ian McDonald
Dom derwiszy to powieść fantastycznonaukowa brytyjskiego pisarza Iana McDonalda.
Akcja toczy się w Stambule niedalekiej przyszłości, gdzie islam, przeszłość i legendy stykają się z najnowszą nanotechnologią. Nanotechnologia pomaga studentom w nauce, menadżerom w pracy, może też działać na umysły ludzkie jak narkotyk. Niestety, wiedzą o tym również terroryści. W ciągu pięciu dni poznajemy bohaterów, których losy splatają się ze sobą. Młody biznesmen szykuje wielki biznes na rynku surowców, jego dziewczyna szuka mitycznego człowieka zmumifikowanego w miodzie, a w tle działają terroryści i odradzają się bractwa islamskie.
Akcja toczy się w Stambule niedalekiej przyszłości, gdzie islam, przeszłość i legendy stykają się z najnowszą nanotechnologią. Nanotechnologia pomaga studentom w nauce, menadżerom w pracy, może też działać na umysły ludzkie jak narkotyk. Niestety, wiedzą o tym również terroryści. W ciągu pięciu dni poznajemy bohaterów, których losy splatają się ze sobą. Młody biznesmen szykuje wielki biznes na rynku surowców, jego dziewczyna szuka mitycznego człowieka zmumifikowanego w miodzie, a w tle działają terroryści i odradzają się bractwa islamskie.
29. "Piąta pora roku" - N.K.Jemisin
Piąta pora roku to powieść fantasy amerykańskiej pisarki N.K. Jemisin. Powieść opisuje krainę zwaną przewrotnie Bezruchem (z ang. Stillness), który jest jedynym olbrzymim lądem na planecie. Przez dużą intensywność i regularność ruchów płyt tektonicznych jest często nawiedzana przez olbrzymie katastrofy. Bohaterami są górotwory – osoby obdarzone nadnaturalną zdolnością wyczuwania (sejszenie) i wpływania na sejsmikę planety. Zdolność ta sprawia, że inni ludzie odnoszą się do nich z rezerwą lub strachem, a czasami wręcz nienawiścią.
Akcja powieści podzielona jest na trzy wątki: historię dorosłej Essun, która traci swoje dziecko i rusza na jego poszukiwania, dwudziestoletniej Sjen, która wyrusza na daleką misję, oraz dziewczynki, Damayi.
Essun mieszka w Tirimo, gdzie pracuje jako nauczycielka. Ma męża oraz dwójkę dzieci. Pewnego dnia podczas powrotu do domu znajduje swojego martwego syna, który został zabity przez ojca po tym jak ten zorientował się, że dziecko jest górotworem. Mężczyzna porywa córkę i ucieka, Essun zaś na kilka dni pogrąża się w melancholii. Wychodzi z niej z pomocą młodego lekarza, Lerny. Mimo zbliżającej się piątej pory roku wyrusza w pościg za swoim mężem, nie chcąc dopuścić, by ten zabił jej córkę, która również jest górotworem. W trakcie podróży wpada na tajemniczego chłopca, Hoa, który podobno jest w stanie wyczuć jej rodzinę. Poznaje też geolog, Tonkee, która towarzyszy im w podróży.
Sjen jest górotworem z Fulcrum, posiadającym cztery pierścienie. Jej nauczyciel, Feldspar, rozkazuje jej wyruszyć na misję razem z dziesięciopierściennikiem, w trakcie której mają usunąć blokadę w porcie w Allia. Podczas drogi okazuje się, że Alabaster, podobnie jak inne potężne górotwory, jest zmuszany do rozrodu. Te z obdarzonych potężną mocą dzieci-górotworów, które nie potrafią poradzić sobie z własnymi umiejętnościami, są wykorzystywane w stacjach sejsmicznych do kontrolowania trzęsień ziemi, przy czym przez cały czas utrzymywane są w stanie nieprzytomności i traktowane jak narzędzia. W trakcie pobytu w Allia duet odkrywa tajemniczy obelisk, w którym znajduje się zjadacz kamieni.
Damaya zostaje zabrana z rodzinnego domu przez Strażnika, Schaffa, po tym, gdy została odkryta jej umiejętność górotwórstwa. W trakcie drogi do Fulcrum jej nowy opiekun łamię jej rękę, by pokazać jej, że jeśli mu się przeciwstawi, lub komukolwiek zagrozi nie zawaha się jej skrzywdzić. Jednocześnie okazuje względem dziewczynki ciepłe, wręcz ojcowskie ciepło. Gdy docierają na miejsce dziewczynka rozpoczyna swoje szkolenie. W trakcie niego przypadkiem poznaje Binof Przywódczyni Yumenes, dziewczynkę, która wkradła się na teren Fulcrum. Damaya pomaga jej w eksplorowaniu szkoły, jednak zostają przyłapane na gorącym uczynku, co – według panujących w niej zasad – powinno zesłać na młody górotwór śmierć. Schaff wstawia się jednak za nią: jeśli dziewczyna w trybie natychmiastowym przejdzie egzamin, przeżyje go i zdobędzie pierwszy pierścień będzie mogła zostać w Fulcrum.
Akcja powieści podzielona jest na trzy wątki: historię dorosłej Essun, która traci swoje dziecko i rusza na jego poszukiwania, dwudziestoletniej Sjen, która wyrusza na daleką misję, oraz dziewczynki, Damayi.
Essun mieszka w Tirimo, gdzie pracuje jako nauczycielka. Ma męża oraz dwójkę dzieci. Pewnego dnia podczas powrotu do domu znajduje swojego martwego syna, który został zabity przez ojca po tym jak ten zorientował się, że dziecko jest górotworem. Mężczyzna porywa córkę i ucieka, Essun zaś na kilka dni pogrąża się w melancholii. Wychodzi z niej z pomocą młodego lekarza, Lerny. Mimo zbliżającej się piątej pory roku wyrusza w pościg za swoim mężem, nie chcąc dopuścić, by ten zabił jej córkę, która również jest górotworem. W trakcie podróży wpada na tajemniczego chłopca, Hoa, który podobno jest w stanie wyczuć jej rodzinę. Poznaje też geolog, Tonkee, która towarzyszy im w podróży.
Sjen jest górotworem z Fulcrum, posiadającym cztery pierścienie. Jej nauczyciel, Feldspar, rozkazuje jej wyruszyć na misję razem z dziesięciopierściennikiem, w trakcie której mają usunąć blokadę w porcie w Allia. Podczas drogi okazuje się, że Alabaster, podobnie jak inne potężne górotwory, jest zmuszany do rozrodu. Te z obdarzonych potężną mocą dzieci-górotworów, które nie potrafią poradzić sobie z własnymi umiejętnościami, są wykorzystywane w stacjach sejsmicznych do kontrolowania trzęsień ziemi, przy czym przez cały czas utrzymywane są w stanie nieprzytomności i traktowane jak narzędzia. W trakcie pobytu w Allia duet odkrywa tajemniczy obelisk, w którym znajduje się zjadacz kamieni.
Damaya zostaje zabrana z rodzinnego domu przez Strażnika, Schaffa, po tym, gdy została odkryta jej umiejętność górotwórstwa. W trakcie drogi do Fulcrum jej nowy opiekun łamię jej rękę, by pokazać jej, że jeśli mu się przeciwstawi, lub komukolwiek zagrozi nie zawaha się jej skrzywdzić. Jednocześnie okazuje względem dziewczynki ciepłe, wręcz ojcowskie ciepło. Gdy docierają na miejsce dziewczynka rozpoczyna swoje szkolenie. W trakcie niego przypadkiem poznaje Binof Przywódczyni Yumenes, dziewczynkę, która wkradła się na teren Fulcrum. Damaya pomaga jej w eksplorowaniu szkoły, jednak zostają przyłapane na gorącym uczynku, co – według panujących w niej zasad – powinno zesłać na młody górotwór śmierć. Schaff wstawia się jednak za nią: jeśli dziewczyna w trybie natychmiastowym przejdzie egzamin, przeżyje go i zdobędzie pierwszy pierścień będzie mogła zostać w Fulcrum.
30. "Unicestwienie" - Jeff VanderMeer
Unicestwienie to powieść fantastyczna amerykańskiego pisarza Jeffa VanderMeera.
Stefa X to tajemnicze i niebezpieczne miejsce, zmienione przez nieokreśloną siłę. Cztery kobiety: psycholożka, antropolożka, biolożka i geodetka, wyruszyły na misję, aby zbadać ten rejon. Poprzednia wyprawa wróciła do domów w tajemniczych okolicznościach, po prostu pojawiając się po półtora roku. Od tamtego czasu minęły dwa lata, dlatego wysłano kolejną wyprawę. Przed wejściem do Strefy, psycholożka wprowadziła uczestniczki w stan hipnozy, aby uspokoić targające grupą nerwy. To ona przewodzi misji. Czwartego dnia po dotarciu do obozu, kobiety znajdują tajemniczą, dziwną wieżę, która zamiast piąć się w górę, wnikała w głąb ziemi.
Stefa X to tajemnicze i niebezpieczne miejsce, zmienione przez nieokreśloną siłę. Cztery kobiety: psycholożka, antropolożka, biolożka i geodetka, wyruszyły na misję, aby zbadać ten rejon. Poprzednia wyprawa wróciła do domów w tajemniczych okolicznościach, po prostu pojawiając się po półtora roku. Od tamtego czasu minęły dwa lata, dlatego wysłano kolejną wyprawę. Przed wejściem do Strefy, psycholożka wprowadziła uczestniczki w stan hipnozy, aby uspokoić targające grupą nerwy. To ona przewodzi misji. Czwartego dnia po dotarciu do obozu, kobiety znajdują tajemniczą, dziwną wieżę, która zamiast piąć się w górę, wnikała w głąb ziemi.
Co to jest literatura fantastyczna
Fantastyka to gatunek literacki, a także filmowy, komiksowy, gier a niekiedy i malarstwa. Polega ona na kreowaniu świata przedstawionego, który w całości, lub w części różni się od rzeczywistości, na przykład przez dodanie elementów nadnaturalnych, lub stworzonej przez autora technologii. Można ją też uznać za właściwość elementu fikcji literackiej, lub innej, sprawiająca, że choć czytelnik uznaje go za niezgodny z przyjętymi przez niego kryteriami empirycznej rzeczywistości i wedle jego najlepszej wiedzy nieposiadający odpowiednika w świecie pozaliterackim oraz nieobecny w tekstach, które uznaje za realistyczne, godzi się w ramach literackiej gry uznać go za prawdopodobny (choć niewiarygodny) w obrębie konstruowanej fikcji i decyduje, że nie narusza on spójności narracji.
Fantastykę cechuje duża swoboda w zakresie konstrukcji świata przedstawionego i postaci bohaterów, z zastrzeżeniem, że jej odbiorca powinien uznać dzieło jako spójną całość, działającą w ramach stworzonego przez autora świata. Wiele utworów z tej kategorii zostaje umieszczonych w pseudo-rzeczywistości (pewne aspekty są zgodne z faktami, np. historią czy fizyką) lub rzeczywistości wygenerowanej (wtedy reguły takie najczęściej spisane, odnoszą się do wszystkich utworów napisanych w danej serii – przykładem może być książka J.R.R. Tolkiena Władca Pierścieni).
Fantastyka szczególnie ważną rolę pełniła w okresie romantyzmu (E.T.A. Hoffmann i Edgar Allan Poe). W XX w. można zaobserwować szczególny rozwój fantastyki naukowej oraz fantasy.
„Fantastykoznawstwo” jako jedna z najmłodszych gałęzi współczesnej teorii literatury nie stworzyło dotychczas ogólnie zaakceptowanej i satysfakcjonującej większość badaczy metodologii badań i terminologii, które pozwoliłyby w sposób jasny i wiarygodny określić istotę i granice fantastycznych światów przedstawionych. Można wyłonić trzy podstawowe sposoby interpretacji terminu „fantastyka”. Najbardziej rozpowszechnione jest uznanie fantastyki za specyficzny typ twórczości, kreujący odmienny od realnego świat przedstawiony (np. U. Eco, A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz, J. Brandis, T. Czernyszowa i inni).
Fantastyka może też być pojmowana jako ponadrodzajowy, ponadgatunkowy i ponadczasowy wyznacznik dzieła literackiego. Większość badaczy genealogii literatury fantastycznej uznaje za najstarszą odmianę fantastyki mit pierwobytny i baśń ludową, podkreślając jedność wszystkich fantastycznych światów przedstawionych niezależnie od rodzaju występujących w nich elementów fantastycznych (np. S. Lem, R. Handke, K. Amis, J. Kagarlickij itd.). Niekiedy fantastyka rozumiana jest bardzo wąsko, jako cecha charakterystyczna jednego gatunku literackiego. Tego typu poglądy prezentuje w pracy Od baśni do „science fiction” Roger Callois.
Podział fantastyki
Polski twórca fantastyki, Stanisław Lem
Gatunek ten można podzielić na trzy główne nurty:
Można jednak wyróżnić też inne podgatunki. Bardzo często wyróżniane jest weird fiction, jako dzieła na pograniczu fantastyki naukowej, fantasy oraz realizmu magicznego. Stanisław Lem uznawał jednak, że istotą tego nurtu jest przełamanie ustalonego porządku poprzez wtargnięcie elementów, które do tego porządku nie przystają.
Należy pamiętać, że każdy z wymienionych nurtów ma swoje liczne podgatunki, dzięki czemu możemy wyróżnić między innymi historie alternatywne, low fantasy, urban fantasy, czy space operę. Obecnie wszystkie nurty wzajemnie się przenikają.
Gatunki literatury fantastycznej
Fantasy to gatunek literacki (podgatunek literatury fantastycznej) lub filmowy używający magicznych i innych nadprzyrodzonych form, motywów, jako pierwszorzędnego składnika fabuły, myśli przewodniej, czasu, miejsca akcji, postaci i okoliczności zdarzeń. Fantasy jest na ogół odróżniane od science fiction oraz od horroru, przy założeniu, że względnie nie wchodzi w tematykę naukową (w sensie SF) lub tematykę grozy (ang. macabre). Jednak gatunki te w znacznym stopniu przenikają się. Wszystkie trzy mieszczą się w pojęciu fantastyki (ang. speculative fiction).
W kulturze popularnej gatunek fantasy zdominowany jest przez odmianę mediewistyczną, zwłaszcza od czasu ogólnoświatowego sukcesu Władcy Pierścieni i innych dzieł J.R.R. Tolkiena wchodzących w skład mitologii Śródziemia. W szerszym znaczeniu, fantasy obejmuje prace wielu pisarzy, artystów, filmowców, muzyków, począwszy od starożytnych mitów i legend, aż po wiele ostatnich tytułów, znanych obecnie szerokiej publiczności.
Fantastyka naukowa (ang. science fiction, w skrócie sci-fi lub SF) to gatunek literacki, filmowy oraz gier komputerowych o fabule osnutej na przewidywanych osiągnięciach nauki i techniki oraz ukazującej ich wpływ na życie jednostki lub społeczeństwa. W świecie przedstawionym utworów nie występują elementy cudowności, a także przestrzega się zasad prawdopodobieństwa. Razem z fantasy i horrorem, fantastyka naukowa zaliczana jest do fantastyki. Anglojęzyczny termin science fiction został spopularyzowany w latach dwudziestych XX wieku przez amerykańskiego wydawcę Hugo Gernsbacka. Fantastyką naukową zajmuje się nie tylko historia literatury i krytyka literacka, ale także socjologia, psychologia i futurologia. Wizje przyszłych światów są też interesujące z punktu widzenia politologii.
Fantastyka naukowa jest gatunkiem trudnym do jednoznacznego zdefiniowania. W 1953 Isaac Asimov określił ją jako „gałąź literatury zajmującą się wpływem rozwoju nauki na istoty ludzkie”, jednak nie ogranicza się ona jedynie do opisu kwestii postępu naukowego i jego konsekwencji[5]. Współcześnie gatunek charakteryzuje się wielką różnorodnością formalną i tematyczną.
Fantastyka naukowa najczęściej (lecz niekoniecznie) opisuje wydarzenia umiejscowione w przyszłości wobec czasów autora i opiera się na hipotetycznym rozwoju nauki i techniki. Utwór fantastycznonaukowy zawiera zwykle takie cechy jak: neologizmy związane z rozwojem techniki, przedstawienie obcych cywilizacji, opis pozytywnych lub tragicznych społecznych i politycznych skutków wynalazków technicznych i odkryć naukowych, wizje możliwych dróg rozwoju ludzkości. Ważną zasadą jest brak sprzeczności realiów świata przedstawionego ze współczesnym autorowi stanem wiedzy o nauce i technice. Jak to określa Antoni Smuszkiewicz, „science fiction wymaga, aby przy wprowadzaniu motywów fantastycznych zostały zachowane pozory respektowania aktualnie obowiązujących reguł prawdopodobieństwa”.
Najbardziej charakterystyczne motywy utworów fikcji naukowej to umiejscowienie akcji na innych planetach lub na pokładzie statku kosmicznego, podróż w czasie, kontakt z obcą cywilizacją lub obrona planety przed zagrożeniem z kosmosu. Akcja utworów fikcji naukowej może się jednak również toczyć w całości na Ziemi w przewidywanej odległej przyszłości lub w nieznacznie tylko zmodyfikowanych realiach współczesnych, czy też w czasie równoległym do naszej rzeczywistości. Bywa także, że spora część akcji toczy się w przeszłości (jak w Linii czasu Michaela Crichtona).
Samuel R. Delany proponuje określić science fiction jako literaturę mówiącą o „tym, co się nie zdarzyło” („events that have not happened”). Obszary tematyczne fantastyki naukowej wyznaczają rozmaite odmiany tej sytuacji. „To, co się nie zdarzyło, ale mogłoby się zdarzyć” opisuje SF futurologiczna i spekulacyjna (speculative fiction), skoncentrowana na technologii; „to, co się jeszcze nie wydarzyło” – fantastyka utopijna lub dystopijna (Nowy wspaniały świat, Rok 1984 etc.); „to, co się nie wydarzyło w przeszłości” jest przedmiotem dzieł traktujących o światach równoległych lub alternatywnych. Wreszcie przedstawienie „tego, co się nie zdarzy” jest według Delaneya dziedziną science-fantasy.
Arthur C. Clarke we wstępie do swoich dzieł zebranych, napisanym w czerwcu 2000, zadając pytanie „Czym właściwie jest fantastyka naukowa?” odpowiada żartobliwie: próby zdefiniowania fikcji naukowej będą kontynuowane tak długo, jak długo ludzie będą pisać prace doktorskie. Zgadza się jednak z definicją zaproponowaną przez jednego z doktorantów, Damona Knighta – „fantastyka naukowa to to, na co wskazując mówię: To jest fantastyka naukowa”.
Polski badacz Andrzej Zgorzelski wywodzi fantastykę naukową od utopii i wskazuje na określone konwencje gatunkowe, które pozwalają na jej scharakteryzowanie. Zaznacza, że umiejscowienie fabuły w przeszłości i jej „naukowy” charakter nie wystarczają, by określić przynależność gatunkową dzieła. Wymienia trzy modele, od których fantastyka naukowa zapożycza najczęściej swoje konwencje: fikcyjna historia, powieść przygodowa (w tym detektywistyczna), powieść grozy. Zwraca jednak uwagę, że świat przedstawiony utworów science fiction jest pozbawiony elementów fantastyczności (nadnaturalnych, wywołujących zdumienie i przerażenie postaci), zracjonalizowany i „uzwyczajniony”, opisywany w sposób zbliżony do powieści realistycznej. W opinii Zgorzelskiego, konwencja science fiction opiera się przede wszystkim na sygnałach językowych, które wskazują czytelnikowi, z jakim tekstem ma do czynienia (sygnałami tymi są np. tytuły, zdania początkowe, imiona postaci, żargon naukowy).
Źródło: Wikipedia
Fantastykę cechuje duża swoboda w zakresie konstrukcji świata przedstawionego i postaci bohaterów, z zastrzeżeniem, że jej odbiorca powinien uznać dzieło jako spójną całość, działającą w ramach stworzonego przez autora świata. Wiele utworów z tej kategorii zostaje umieszczonych w pseudo-rzeczywistości (pewne aspekty są zgodne z faktami, np. historią czy fizyką) lub rzeczywistości wygenerowanej (wtedy reguły takie najczęściej spisane, odnoszą się do wszystkich utworów napisanych w danej serii – przykładem może być książka J.R.R. Tolkiena Władca Pierścieni).
Fantastyka szczególnie ważną rolę pełniła w okresie romantyzmu (E.T.A. Hoffmann i Edgar Allan Poe). W XX w. można zaobserwować szczególny rozwój fantastyki naukowej oraz fantasy.
„Fantastykoznawstwo” jako jedna z najmłodszych gałęzi współczesnej teorii literatury nie stworzyło dotychczas ogólnie zaakceptowanej i satysfakcjonującej większość badaczy metodologii badań i terminologii, które pozwoliłyby w sposób jasny i wiarygodny określić istotę i granice fantastycznych światów przedstawionych. Można wyłonić trzy podstawowe sposoby interpretacji terminu „fantastyka”. Najbardziej rozpowszechnione jest uznanie fantastyki za specyficzny typ twórczości, kreujący odmienny od realnego świat przedstawiony (np. U. Eco, A. Niewiadowski, A. Smuszkiewicz, J. Brandis, T. Czernyszowa i inni).
Fantastyka może też być pojmowana jako ponadrodzajowy, ponadgatunkowy i ponadczasowy wyznacznik dzieła literackiego. Większość badaczy genealogii literatury fantastycznej uznaje za najstarszą odmianę fantastyki mit pierwobytny i baśń ludową, podkreślając jedność wszystkich fantastycznych światów przedstawionych niezależnie od rodzaju występujących w nich elementów fantastycznych (np. S. Lem, R. Handke, K. Amis, J. Kagarlickij itd.). Niekiedy fantastyka rozumiana jest bardzo wąsko, jako cecha charakterystyczna jednego gatunku literackiego. Tego typu poglądy prezentuje w pracy Od baśni do „science fiction” Roger Callois.
Podział fantastyki
Polski twórca fantastyki, Stanisław Lem
Gatunek ten można podzielić na trzy główne nurty:
- fantastykę naukową (ang. science fiction – inspirowana postępem nauki i technologii, najczęściej akcja toczy się w przyszłości)
- fantasy (zwykle inspirowana mitologiami oraz folklorem, występują zjawiska nadprzyrodzone)
- horror (cechą spajającą jest obecność istoty, zdarzenia lub jakiejkolwiek innej formy zagrożenia życia bohatera, innych postaci, lub nawet całej ludzkości, przy czym zagrożenie to, z punktu widzenia rzeczywistości, musi być nierealne)
Można jednak wyróżnić też inne podgatunki. Bardzo często wyróżniane jest weird fiction, jako dzieła na pograniczu fantastyki naukowej, fantasy oraz realizmu magicznego. Stanisław Lem uznawał jednak, że istotą tego nurtu jest przełamanie ustalonego porządku poprzez wtargnięcie elementów, które do tego porządku nie przystają.
Należy pamiętać, że każdy z wymienionych nurtów ma swoje liczne podgatunki, dzięki czemu możemy wyróżnić między innymi historie alternatywne, low fantasy, urban fantasy, czy space operę. Obecnie wszystkie nurty wzajemnie się przenikają.
Gatunki literatury fantastycznej
- Fantastyka
- Antyutopia
- Cyberpunk
- Dark fantasy
- Dystopia
- Fantasy
- Hard science fiction
- Historia alternatywna
- Horror
- Low fantasy
- Magia i miecz
- Postapokalipsa
- Powieść gotycka
- Powieść grozy
- Powieść paranormalna
- Science fiction
- Space opera
- Steampunk
- Utopia
- Weird fiction
Fantasy to gatunek literacki (podgatunek literatury fantastycznej) lub filmowy używający magicznych i innych nadprzyrodzonych form, motywów, jako pierwszorzędnego składnika fabuły, myśli przewodniej, czasu, miejsca akcji, postaci i okoliczności zdarzeń. Fantasy jest na ogół odróżniane od science fiction oraz od horroru, przy założeniu, że względnie nie wchodzi w tematykę naukową (w sensie SF) lub tematykę grozy (ang. macabre). Jednak gatunki te w znacznym stopniu przenikają się. Wszystkie trzy mieszczą się w pojęciu fantastyki (ang. speculative fiction).
W kulturze popularnej gatunek fantasy zdominowany jest przez odmianę mediewistyczną, zwłaszcza od czasu ogólnoświatowego sukcesu Władcy Pierścieni i innych dzieł J.R.R. Tolkiena wchodzących w skład mitologii Śródziemia. W szerszym znaczeniu, fantasy obejmuje prace wielu pisarzy, artystów, filmowców, muzyków, począwszy od starożytnych mitów i legend, aż po wiele ostatnich tytułów, znanych obecnie szerokiej publiczności.
Fantastyka naukowa (ang. science fiction, w skrócie sci-fi lub SF) to gatunek literacki, filmowy oraz gier komputerowych o fabule osnutej na przewidywanych osiągnięciach nauki i techniki oraz ukazującej ich wpływ na życie jednostki lub społeczeństwa. W świecie przedstawionym utworów nie występują elementy cudowności, a także przestrzega się zasad prawdopodobieństwa. Razem z fantasy i horrorem, fantastyka naukowa zaliczana jest do fantastyki. Anglojęzyczny termin science fiction został spopularyzowany w latach dwudziestych XX wieku przez amerykańskiego wydawcę Hugo Gernsbacka. Fantastyką naukową zajmuje się nie tylko historia literatury i krytyka literacka, ale także socjologia, psychologia i futurologia. Wizje przyszłych światów są też interesujące z punktu widzenia politologii.
Fantastyka naukowa jest gatunkiem trudnym do jednoznacznego zdefiniowania. W 1953 Isaac Asimov określił ją jako „gałąź literatury zajmującą się wpływem rozwoju nauki na istoty ludzkie”, jednak nie ogranicza się ona jedynie do opisu kwestii postępu naukowego i jego konsekwencji[5]. Współcześnie gatunek charakteryzuje się wielką różnorodnością formalną i tematyczną.
Fantastyka naukowa najczęściej (lecz niekoniecznie) opisuje wydarzenia umiejscowione w przyszłości wobec czasów autora i opiera się na hipotetycznym rozwoju nauki i techniki. Utwór fantastycznonaukowy zawiera zwykle takie cechy jak: neologizmy związane z rozwojem techniki, przedstawienie obcych cywilizacji, opis pozytywnych lub tragicznych społecznych i politycznych skutków wynalazków technicznych i odkryć naukowych, wizje możliwych dróg rozwoju ludzkości. Ważną zasadą jest brak sprzeczności realiów świata przedstawionego ze współczesnym autorowi stanem wiedzy o nauce i technice. Jak to określa Antoni Smuszkiewicz, „science fiction wymaga, aby przy wprowadzaniu motywów fantastycznych zostały zachowane pozory respektowania aktualnie obowiązujących reguł prawdopodobieństwa”.
Najbardziej charakterystyczne motywy utworów fikcji naukowej to umiejscowienie akcji na innych planetach lub na pokładzie statku kosmicznego, podróż w czasie, kontakt z obcą cywilizacją lub obrona planety przed zagrożeniem z kosmosu. Akcja utworów fikcji naukowej może się jednak również toczyć w całości na Ziemi w przewidywanej odległej przyszłości lub w nieznacznie tylko zmodyfikowanych realiach współczesnych, czy też w czasie równoległym do naszej rzeczywistości. Bywa także, że spora część akcji toczy się w przeszłości (jak w Linii czasu Michaela Crichtona).
Samuel R. Delany proponuje określić science fiction jako literaturę mówiącą o „tym, co się nie zdarzyło” („events that have not happened”). Obszary tematyczne fantastyki naukowej wyznaczają rozmaite odmiany tej sytuacji. „To, co się nie zdarzyło, ale mogłoby się zdarzyć” opisuje SF futurologiczna i spekulacyjna (speculative fiction), skoncentrowana na technologii; „to, co się jeszcze nie wydarzyło” – fantastyka utopijna lub dystopijna (Nowy wspaniały świat, Rok 1984 etc.); „to, co się nie wydarzyło w przeszłości” jest przedmiotem dzieł traktujących o światach równoległych lub alternatywnych. Wreszcie przedstawienie „tego, co się nie zdarzy” jest według Delaneya dziedziną science-fantasy.
Arthur C. Clarke we wstępie do swoich dzieł zebranych, napisanym w czerwcu 2000, zadając pytanie „Czym właściwie jest fantastyka naukowa?” odpowiada żartobliwie: próby zdefiniowania fikcji naukowej będą kontynuowane tak długo, jak długo ludzie będą pisać prace doktorskie. Zgadza się jednak z definicją zaproponowaną przez jednego z doktorantów, Damona Knighta – „fantastyka naukowa to to, na co wskazując mówię: To jest fantastyka naukowa”.
Polski badacz Andrzej Zgorzelski wywodzi fantastykę naukową od utopii i wskazuje na określone konwencje gatunkowe, które pozwalają na jej scharakteryzowanie. Zaznacza, że umiejscowienie fabuły w przeszłości i jej „naukowy” charakter nie wystarczają, by określić przynależność gatunkową dzieła. Wymienia trzy modele, od których fantastyka naukowa zapożycza najczęściej swoje konwencje: fikcyjna historia, powieść przygodowa (w tym detektywistyczna), powieść grozy. Zwraca jednak uwagę, że świat przedstawiony utworów science fiction jest pozbawiony elementów fantastyczności (nadnaturalnych, wywołujących zdumienie i przerażenie postaci), zracjonalizowany i „uzwyczajniony”, opisywany w sposób zbliżony do powieści realistycznej. W opinii Zgorzelskiego, konwencja science fiction opiera się przede wszystkim na sygnałach językowych, które wskazują czytelnikowi, z jakim tekstem ma do czynienia (sygnałami tymi są np. tytuły, zdania początkowe, imiona postaci, żargon naukowy).
Źródło: Wikipedia
